چکیده:
محیط زیست یکی از موضوعات مهم بشری است که امروز با مشکلاتی پرشمار روبهروست. هرچند کوششهای علمی و عملی فراوان برای مهار این معضل انجام شده است، حل کامل آن جز با توجه به تعالیم وحیانی و پایبندی به آموزههای قرآنی ممکن نیست. مقالة حاضر با روشی توصیفی ـ تحلیلی آیات مربوط به محیط زیست را بررسی کرده است. این آیات، بیانگر اصول و بنیانهای جهانبینی قرآن در این زمینه است. مهمترین این اصول عبارتند از: هدفمندی محیط زیست، توازن محیط زیست، زیباییشناختی محیط زیست، تنوع زیستی و تسخیر محیط زیست برای انسان. اهمیت اصول یادشده، مستند به جامعیت، جاودانگی و فراهمسازی ضمانت اجرای درونی آن برای قوانین زیستمحیطی است.
خلاصه ماشینی:
"بر این اساس، آیه بیانگر این نکته است که جهان آفریده شده است تا انسان با خدا آشنا شود و به بینش توحیدی دست یابد، همچنان که در آیة دیگر، پرهیز از شرک عملی، نتیجة آگاهی از هدف آفرینش دانسته شده است: ( الذی جعل لکم الأرض فراشا والسماء بناء وأنزل من السماء ماء فأخرج به من الثمرات رزقا لکم فلا تجعلوا لله أندادا وأنتم تعلمون( (بقره/ 22)؛ همان [خدایی] که زمین را برای شما فرشی [گسترده]، و آسمان را بنایی [افراشته] قرار داد و از آسمان آبی فرود آورد که بدان میوهها را روزی شما ساخت.
نگاهی اجمالی به آیات ناظر به تسخیر طبیعت آیات مرتبط با موضوع تسخیر طبیعت به سه گروه دستهبندی میشود: گروه اول: آیاتی که با به کارگیری تعبیر ( سخر لکم( ، به رام بودن کل محیط زیست و یا برخی اجزا و عناصر آن برای انسانها اشاره دارد؛ مانند: ( ألم تروا أن الله سخر لکم ما فی السماوات وما فی الأرض( (لقمان/ 20؛ نیز ر.
به عبارت دیگر، آیا مراد از تسخیر آن است که خداوند متعال، بدون در نظر گرفتن تلاش بشر، طبیعت را رام وی ساخته است یا اینکه انسان با تکیه بر خرد و دانش و تجربة خویش، به رازگشایی طبیعت سرکش میپردازد و طبیعت را مسخر میگرداند؟ توجه به معناشناسی حرف لام در عبارت قرآنی ( وسخر لکم( و گزینش یکی از احتمالات سهگانه دربارة آن، پاسخ این پرسش را روشن میسازد."