چکیده:
تحلیلهای آماری نشان میدهد محصولات صنعت پتروشیمی از مهمترین گزینههای صادرات غیرنفتی کشور است. تولید این محصولات باعث طولانیتر شدن زنجیره ارزش افزوده مواد اولیه و منابع تجدیدناپذیر هیدروکربوری نفت و گاز میشود. اهمیت موضوع محصولات پتروشیمی انجام مطالعات بیشتری را در این زمینه طلب میکند. مقاله حاضر به بررسی وضعیت صادرات صنایع پاییندستی (نهایی) پتروشیمی میپردازد که تاثیر توسعهای فراوانی بر اقتصاد ملی کشور دارد. بدینمنظور میزان صادرات صنایع مذکور با صادرات صنعتی و غیرنفتی کشور طی سالهای 1386-1379 مقایسه شده است. نتایج این ارزیابی نشان میدهد که با وجود رشد صادرات محصولات صنایع پاییندستی پتروشیمی، شکاف زیادی میان میزان صادرات این صنایع و میزان صادرات صنعتی و غیرنفتی کشور وجود دارد. در این مقاله به روش توصیفی، موانع پیشروی صادرات صنایع پاییندستی پتروشیمی بررسی و راهکارهایی برای بهبود وضع موجود ارایه شده است. براساس تحلیلهای انجام شده، نبود راهبرد منسجم و برنامهریزی صحیح در توسعه صنعت پتروشیمی کشور، فقدان تشکلهای جامع، آماده نبودن زیرساختهای لازم، هدفمند نبودن مشوقهای صادراتی و حمایتهای دولتی و کیفیت پایین محصولات در بعضی موارد، از جمله موانع اصلی پیش روی توسعه صادرات محصولات صنایع پاییندستی پتروشیمی در کشور شناخته شده است. در انتها راهکارهایی برای رونق و توسعه صادرات صنایع پاییندست پتروشیمی ارایه شده است.
Statistical analyses show that petrochemical industry products are the most significant options of Iranian non-oil exports. The production of these products lengthens value added of oil and gas hydrocarbon nonrenewable resources and substances. The importance of petrochemical products subject needs more studies. The paper discusses the circumstances of petrochemical final industries exports that they are much more effective on national economy development. Therefore، petrochemical final industries exports have been compared with non-oil and industrial exports from 2000 to 2007. In spite of the growth of petrochemical final industries products exports، there are several gaps between Iranian petrochemical industries exports and non-oil and
industrial exports. Also the paper studies impediments to petrochemical final industries exports descriptively and it finds solutions to improve the status quo. According to the analyses، the lack of an integrated strategy and a proper planning for the development of Iranian petrochemical industry، the lack of comprehensive organizations، inaccessibility of necessary infrastructures، the purposelessness of government supports and export incentives، and low quality of products in some cases are known as serious impediments to the development of Iranian petrochemical final industries products exports. Finally، solutions have been found to develop petrochemical final industries exports.
خلاصه ماشینی:
(به تصویر صفحه مراجعه شود) بنابراین میتوان نتیجه گرفت که صادرات محصولات صنایع بالادستی پتروشیمی به منزلهاز دست دادن فرصت سرمایهگذاری و ایجاد ارزش افزوده و اشتغال بیشتر در کشور و انتقالاین فرصت به کشورهای وارد کننده این محصولات است.
اما آنچه حائز اهمیتاست اینکه با وجود رشد صادرات محصولات صنایع پاییندستی پتروشیمی در دوره موردبررسی،شکاف بین صادرات صنعتی و غیر نفتی در حال افزایش بوده است که این موضوعمیتواند به علت عدم ظرفیتسازی و سرمایهگذاری مناسب در صنایع میانی و پاییندستیپتروشیمی و همچنین وجود موانعی بر سر راه توسعه این صنایع در کشور باشد.
4-2 چالشهای صادرات محصولات صنایع پاییندستی پتروشیمی بدیهی است با توجه به اهمیت صنایع پاییندستی پتروشیمی و مزیتهای مرتبط بر آن لازماست با هدف توسعه بیشتر صادرات محصولات این صنایع،موانع پیشروی آنها شناسایی وبرای برطرف کردن آن اقدامات لازم انجام شود که برخی را میتوان به این شرح بیان کرد: 1-4-2 فقدان تشکلهای جامع به طور کلی تشکلهای صنعتی دو تأثیر عمده بر توسعه صنایع وابسته دارند که عبارتاند از: الف)تجمع تقاضا و فراهمسازی نیازها در ظرفیت اقتصادی(برای مثال،میتوان بهتأمین مواد اولیه به صورت جمعی اشاره کرد).
این در حالی است که هماکنون همان عملکردها و قوانینی که برای صادرات کالاهایساخته شده نهایی در کشور وجود دارد درباره صادرات مواد اولیه مورد نیاز صنایع داخلیکشور نیز اعمال میشود.
حال آنکه تولید محصول مشابه علاوهبر اشباعبازار داخلی و توجیهناپذیری صادرات(به دلیل هزینه حمل)سبب میشود که مواد اولیه بامشخصات و گریدهای مورد نیاز صنایع پاییندستی تولید نشود و محصولات تولیدی درصنایع پاییندست و نهایی از تنوع و کیفیت لازم برخوردار نباشد و در نتیجه توفیقی درکسب سهم بازارهای صادراتی نداشته باشند.