چکیده:
پس از 11 سپتامبر 2001، آمریکا طرح خاورمیانه بزرگ را به عنوان استراتژی
درازمدت خود در منطقه برگزیده است.این طرح ناظر به اهداف امنیتی آمریکا در
حوزههای سیاسی، اقتصادی فرهنگی، اجتماعی و نظامی است.بیگمان یکی از اصلیترین
اهداف اجرایی این طرح، پشتیبانی از اسرائیل و تأمین امنیت آن از جمله امنیت
اقتصادی این رژیم است.اما اسرائیل به عنوان دولتی که دشواریهای بسیار فراروی خود
میبیند، تنها با پیوندهای اقتصادی با ایالات متحده نمیتواند سیستم اقتصادی
پویایی داشته باشد و نیازمند روابط اقتصادی با دیگر کشورها از جمله همسایگان
است.ایالات متحده نیز برای تأمین امنیت اقتصادی این رژیم که در چارچوب کلیتر
خاورمیانه بزرگ توجیهپذیر است به ایجاد روابط خوب اقتصادی و سیاسی میان اسرائیل و
همسایگان عربش میاندیشد.در این نوشتار دگرگونیهای خاورمیانه از دید ژئوپلیتیکی بررسی میشود.آنچه از آن
با نام طرح خاورمیانهای آمریکا پس از جنگ عراق یاد میشود، تلاش در جهت ایجاد
امنیت برای اسرائیل از راه تضعیف قدرتهای منطقهای و پدید آوردن واگرایی
سیاسی-امنیتی در منطقه است.همچنین از دید اقتصادی بهرهگیری از نفت عراق با هدف
ایجاد امنیت اقتصادی برای دوستان آمریکا از محورهای دیگر این طرح است.
خلاصه ماشینی:
"(جوادی، 1384: 27-26) به نظر میرسد همین شرایط ویژه ژئوپولیتیکی و ژئواستراتژیک سبب شده که کشورهای غربی بویژه آمریکا نگاهی ویژه به خاورمیانه داشته باشند و به فکر تعدیل و انجام اصلاحات و حل دشواریها بیفتند، چرا که دولتمردان آمریکا آنچه از آن با نام طرح خاورمیانهای آمریکا پس از جنگ عراق یاد میشود، تلاش در جهت ایجاد امنیت برای اسرائیل از راه تضعیف قدرتهای منطقهای و پدید آوردن واگرایی سیاسی-امنیتی در منطقه است.
بر سر هم، باید گفت که دگرگونیهای چندی پیش در پارهای از کشورهای منطقه نشان میدهد که این کشورها به آهستگی در راه دموکراسی گام نهادهاند و با توجه به طرح آمریکا میتوان گفت که دگرگونی جغرافیای سیاسی خاورمیانه که با جنگ عراق و تغییر رژیم در این کشور آغاز شده ادامه خواهد یافت؛البته روشها گوناگون خواهد بود و تلاش برای برقراری نظام فدرال و حتی چند پاره کردن کشورهای بزرگ و چند قومی نیز چندان دور از انتظار نیست، زیرا کشورهای کوچکتر از یک سو بیشتر قابل کنترل هستند و از سوی دیگر نمیتوانند خطری برای اسرائیل باشند.
ژرفای این باور چنان است که حتی یورشهای پیدرپی اعراب، مغولان، تاتارهای افغانها و روسها که بیشتر آنها نیز به شکست ایرانیان انجامیده، نتوانسته است ایرانیان را به دست کشیدن از برترپنداری خود در واقع آمریکا بر این باور است که وجود منابع انرژی و ثروت کلان در کشورهای عربی خلیج فارس از یکسو و نبود آزادیهای سیاسی و اجتماعی از سوی دیگر، زمینه رشد گرایشهای رادیکال را فراهم آورده است و این روند منافع ملی آن کشور را چه در سطح منطقه و چه در سطح جهان در درازمدت به خطر میاندازد."