چکیده:
ترجمه متون و ایجاد پل ارتباطی میان دو بستر مفهومی در دو قالب متفاوت نه تنها علم بلکه هنر است. غالبا ترجمه ای درخور توجه است که توانایی کاربرد مفاهیم مناسب را در زبان دوم داشته باشد. با اذعان به پیچیدگی کار ترجمه متون تاریخی و پاس داشت کار مترجمان، اشاره به برخی نکات ظریف اما کلیدی در ترجمه این متون، دورنمای بهتری را برای این دسته از ترجمه ها دربر خواهد داشت. انتقال نام های تاریخی از زبان های خارجی به زبان فارسی به سبب تفاوت در الفبا و آوانوشت کار بسیار پیچیده ای است. این مهم زمانی در کار ترجمه خلل ایجاد می کند که آن نام ها کم تر معروف یا از دایره تخصص مترجم بیرون باشد. به بیان دیگر، مترجم کلیت جمله را به خوبی ترجمه می کند اما به سبب ناتوانی در تشخیص نام علم تاریخی ماهیت ترجمه را به خطر می اندازد. در دو قرن اخیر از این دست ترجمه های غیرتخصصی، که شاید در انتقال مفهوم نیز بسیار پرتوان باشند، به زبان فارسی نمونه هایی دیده می شود، که به سبب رعایت نکردن اصول ترجمه نام های تاریخی (چه نام اشخاص و چه نام اماکن) از قانون رعایت امانت در نقل مطلب ناخواسته عدول کرده اند. کاربرد بی عیب و به جای نام های تاریخی در ترجمه علاوه بر این که ارزش ترجمه را بالا می برد خوانندگان متون ترجمه شده را در دریافت مفهوم اثر پژوهشی اصلی یاری می کند. به دیگر سخن، مخاطب در ابهام ناشی از مجهول بودن نام باقی نمی ماند. این تحقیق بر آن است که به ارائه برخی از محورهای درخور توجه در ترجمه و مراحل نهایی تدوین متون تاریخی ترجمه شده بپردازد.
Translation of texts and creating an appropriate bridge between two concept domains with different forms not only is a science، but also an art. Mostly those translations are considered to be trustworthy and valid which provide proper equivalents for the concepts in the target language. Confirming the complicated task of a translator and praising the hard work of respectable (honorable) translators of our country، mentioning some delicate but key points in translating history texts، can make these kinds of translations more valuable، and can result in a brighter perspective for these kinds of translations. Transferring historical names from foreign languages into Persian is a very complicated task because of the difference between alphabets and transcriptions of each letter. This matter can be more problematic if the names are not that well-known and the translator is not familiar with the specialist in the field. In other words، the translator has been very successful in translation the sentence in general، but being successful in finding appropriate equivalents for all the historical (scientific) names endangers the translation itself. In the last two decades translations of this kind have been done، where the translator has no specialty in the field. Although these translations can be considered good regarding transferring the concepts، because of not observing the principles of translating historical names (places or people) have violated the principle of loyalty unconsciously. Flawless use of historical names in the appropriate places not only adds to the value of translation، but also contributes to the understanding of the original text، and in other words the vagueness resulted from an unfamiliar name will disappear. This study aims at providing some important points in translating history texts; also، some delicate points about how translated history texts can be edited are mentioned.
خلاصه ماشینی:
پژوهش نامۀ انتقادی متون و برنامه های علوم انسانی، سال یازدهم ، شمارٔە دوم ، پاییز و زمستان ١٣٩٠ در انتقال اسم خاص در فن ترجمه ، علاوه بر دقت ، باید بـه نـوع نگـارش و تلفـظ نـام خاص در دو زبان توجه کرد.
در این ترجمه ها توجه خاصی به نقش کلمات نمـی شـد و اسامی علم نیز آن چنان که در توان مترجم بود، منتقل می شد به گونه ای که اگر امروز این متون پژوهش نامۀ انتقادی متون و برنامه های علوم انسانی، سال یازدهم ، شمارٔە دوم ، پاییز و زمستان ١٣٩٠ مطالعه شود، انبوهی از ضبط متفاوت اسامی ، حتی در یک متن ، یافت می شـود کـه حاصـل غفلت و نبود روش در انتقال اسامی به زبان مقصد است .
پژوهش نامۀ انتقادی متون و برنامه های علوم انسانی، سال یازدهم ، شمارٔە دوم ، پاییز و زمستان ١٣٩٠ ٣,٤ تطبیق دورٔە تاریخی و مرتبۀ نام خاص در ترجمۀ صحیح متن تاریخی استفاده از واژه های متعلق به دورٔە تاریخی از ضروریات کار است .
مقایسۀ متن ترجمه شـده بـا سـایر متـون تاریخی ، اطمینان از صحت انتقال نام ها از زبان مبدأ به زبان مقصد با توجه بـه شناسـه هـای تاریخی ، ویرایش علمی با تکیه بر اسامی خاص ، و توجه به تفاوت های کاربرد نـام خـاص در دو زبان مبدأ و مقصد از مهم ترین راه کارهای جلوگیری از لغـزش و خطـا در ترجمـه و انتقال اسامی خاص تاریخی است .