چکیده:
کمیت و کیفیت نظارت بر انتخابات نهادهای سیاسی در برقراری اصـل برابری انتخاباتی نقش مهمی را ایفا می نمایند. نهـاد نظـارت بـر انتخابـات بـا مراقبت بر عملکـرد مجریـان انتخابـات و نظـارت بـر اجـرای دقیـق قـوانین انتخاباتی در تضمین اصل برابری در قوانین انتخاباتی موثر است و بـه عنـوان یکی از نهادهای مجری قـوانین انتخابـاتی در تـامین اصـل برابـری در مقابـل قوانین انتخاباتی نقش دارد. برای تضمین اصل برابـری در قـوانین انتخابـاتی ، تعیین سازکارهای مناسب برای مراقبت بر اجـرای قـوانین انتخابـاتی و جـرم انگاری اعمال خلاف قوانین انتخاباتی ضروری است . تامین اصـل برابـری در مقابل قوانین انتخاباتی نیازمند بی طرفی ناظران انتخاباتی است . به این منظـور معیار نظارت بر اجرای انتخابات باید قاعده مند باشد و قواعد حقوقی مزبـور باید به صورت عینی تعیین شوند.
خلاصه ماشینی:
٧ در برخی از تصمیم گیری های اجرایی به دلیل حساسیت و تأثیرگذاری بیشتر بر حقوق انتخاباتی شهروندان و در نتیجه اقتضای مراقبت بیشتر، تأیید نهاد ناظر انتخابات ضروری است که در این راستا می تـوان به بررسی صلاحیت داوطلبان اشاره کرد.
باید توجه داشـت کـه به استناد اصل قانونی بودن جرایم و مجازات ها شورای نگهبان در مقام تصـویب آیـین - نامه اجرایی قانون انتخابات مجلس خبرگان رهبری صلاحیت وضع جرایم انتخابـاتی و تعیین مجازات برای آنها را ندارد و مجلس خبرگان رهبـری کـه بـه اسـتناد اصـل ١٠٨ قانون اساسی استثنائا به عنوان قانونگذار انتخاباتی در انتخابات مجلس خبرگان رهبـری تعیین شده است باید شخصا فهرست جرایم انتخاباتی و مجازات های آنها را به صورت جامع و دقیق تنظیم نماید.
شورای نگهبان قانون اساسی در مقام پاسخگویی به استفسار آیت الله رضوانی فقیه عضـو شـورای نگهبـان و رئیس وقت هیأت مرکزی نظارت بر انتخابات مجلس شورای اسلامی اصـل ٩٩ قـانون اساسی را اینگونـه تفسـیر کـرده اسـت : "نظـارت مـذکور در اصـل ٩٩ قـانون اساسـی استصوابی است و شامل تمام مراحل اجرایی انتخابات از جملـه تأییـد و رد صـلاحیت کاندیداها می شود" (مرکز تحقیقات شورای نگهبان ، ١٣٨٧: ٢٢٧)١٤.
نتیجـه آنکـه اتخاذ نظارت استصوابی در انتخابات ملی ایران بـه جـای اینکـه تضـمین کننـده حقـوق انتخاباتی برابر شهروندان باشد، به جهت عدم تضمین بی طرفی شورای نگهبان ، محدود- کننده حق انتخاب آنها است و حقوق انتخاباتی آنان را تضییع می کند و لذا نمـی توانـد اصل برابری را تامین نماید.