Abstract:
دانش اخلاق به حوزههای مختلف توصیفی و توصیهای در زمینه مباحث معرفتشناختی، منطقی و ارزشی میپردازد. تبیین رابطه اخلاق و دین، یکی از مباحث گسترده اخلاقپژوهی است. اخلاق در اینجا به معنای گزارهها و علم اخلاق و دین نیز به معنای حقایقی است که بیانگر بینش، منش و کنش دنیوی در راستای سعادت انسانی باشند. در تبیین ارتباط اخلاق و دین، سه رویکرد وجود دارد که عبارتند از: تباین، اتحاد و تعامل. نگارنده با بهرهگیری از آیات قرآن به نظریه تعامل اخلاق و دین روی آورده و نیازمندیهای دین به اخلاق و وابستگی اخلاق به دین را تبیین کرده است.
Machine summary:
"برخی از پرسشهای مربوط به رابطه دین و اخلاق عبارتند از: ـ آیا اخلاق حتما باید دینی باشد یا اخلاق سکولار نیز قابل تحقق است؟ ـ آیا دین و اخلاق قابل تحویل به یکدیگر هستند یا هیچکدام به دیگری قابل ارجاع نیستند؟ ـ آیا دستورات اخلاقی را باید از متون اصیل دینی به دست آورد یا عقل و وجدان، توان تشخیص حقایق اخلاقی را دارند؟ ـ آیا دین در قلمرو اخلاق، حداقلی است یا حداکثری؟ ـ در صورت پذیرش استقلال دین از اخلاق، آیا آن دو واقعیت کاملا با هم سازگارند یا در مواردی با هم متعارض هستند و در فرض دوم، حق تقدم با دین است یا اخلاق؟ در این پژوهش سعی میشود ارتباط دین و اخلاق از منظر قرآن بررسی شود تا به برخی از پرسشهای پیش گفته پاسخ داده شود.
پس تمام گزارههای شرعی، دینی تلقی میشوند؛ زیرا هدف شارع بیان سعادت و شقاوت انسانها و نیز برآیند اخروی اعتقادات و اعمال و رساندن آنها به کمال است؛ بنابراین اصل اولی حکم میکند که تمام آموزههای شارع در راستای بیان هدف پیشگفته باشد؛ مگر اینکه دلیل دیگری، این حکم کلی را تخصیص بزند؛ برای نمونه، چه بسا آموزه یا رفتاری از سوی امام معصوم به صورت تقیه صادر گردد که در آنصورت، نمیتوان آن آموزه را دینی دانست؛ هرچند تقیه بودنش، دینی باشد."