Abstract:
عصر مشروطه بدون تردید نقطه عطفی در تاریخ معاصر ایران است. در این عصر، جامعه ایرانی در ابعاد مختلف دستخوش دگرگونیهایی شد. در عرصه هویتی نیز تغییراتی در عناصر هویت بخش ایرانی بوجود آمد. زبان و ادبیات فارسی به مانند ادوار پیشین، نقش مهمی در بازسازی و تعمق بخشی به هویت ملی ایرانیان در تاریخ معاصر داشته است. مقاله حاضر درصدد است با بهرهگیری از روش تحلیل محتوا، میزان توجه به مؤلفههای هویت ملی را در دیوان میرزادهی عشقی مورد بررسی قرار دهد. بدین منظور، مؤلفههای هویت ملی شامل ارزشهای ملی، ارزشهای دینی و فرهنگ غربی با بهرهمندی از متغیرهائی، مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفتهاند. یافتههای این بررسی نشان میدهد میرزادهی عشقی در دیوان خود، توجه ویژهای به شاخصهها و عناصر هویتبخش ایرانیان داشته است. بهرغم دگرگونیهای بوجود آمده در عناصر هویتبخش ایرانیان در عصر مشروطه، ارزشهای ملی جایگاه خویش را حفظ کرده است.
Undoubtedly the era of Constitutional Revolution is a milestone in the contemporary history of Iran. During this era، the Iranian society experienced changes in different dimensions. Some changes have been occurred in the field of Iranian identity elements. Persian language and literature، as well as previous periods، played an important role in the reconstruction and deepening of Iranian national identity in contemporary history of Iran.
This paper is trying to study the attention has been paid to the national identity elements in Divan of Mirzadeh Eshghi by applying the Content Analysis Method. In this regard، the national identity elements such as national values، religious values and western culture have been surveyed by using some variables. The results of this study show that Mirzadeh Eshghi in his Divan، has paid particular attention to the character and identity of Iranians. The results show that despite the changes occurred in identity elements of Iranian during Constitutional Revolution era، the national values have preserved theirs position.
Machine summary:
جدول 2ـ فراوانی شاخصههای فرهنگی و ملی بعد از اسلام شاخصه فراوانی درصد نژاد و قومیت 167 760/0 تاریخ و تمدن 67 305/0 جغرافیای ایران 118 537/0 جمع 352 603/1 فراوانی جدول 2 نشان میدهد 603 /1 از کلمات و واژههای دیوان میرزاده عشقی در مورد مؤلفههای هویت ملی ایرانی بکار رفته است که در این میان، عنصر نژاد و قومیت با 760 همان، ص28.
اصطلاح مجلس و آزادی نیز در دوره مشروطه از فرهنگ غربی گرفته شده و جزء فرهنگ ایرانی شدند و در اینجا عشقی در انتقاد از مجلس شورای ملی و اختناق موجود بیان میدارد: به به از این مجلس ملی و آزادی فکر من چه بنویسم قلم در دست کس آزاد نیست 1 واژهی انقلاب نیز در دوره مشروطه وارد فرهنگ ایران شده و در اینجا نیز مانند اکثر روشنفکران آن عصر، معتقد به شکست انقلاب مشروطه است از این واژه استفاده و میسراید: آزادی انقــلاب اول گــــم شــــد بـار دگـــــر انقلاب میباید کرد 2 چه گویمت من از این انقلاب بد بنیاد کـه شد وسیلهای بهر دستهای شیاد 3 در اشعاری دیگر، روح بیگانه ستیزی خود را نمایان و با استفاده از مفاهیم غربی «استقلال و ملت» میسراید: ای عجب دندان ز استقلال ایران کندهاید زندهای ملت سوی گور از چه بخرامندهاید 4 ابیات زیر نیز نمونههائی از توجه او به مشروطه و رهبران و مفاهیم جدیدی است، که در این عصر وارد فرهنگ ایران شده و از مولفههای هویت ملی به شمار میآیند: شنیده شد که به تهران گروهی از ملت بخواستنـــد عدالت سرائــی از دولت 5 مرا بد از پی مشروطــه عشق فرهادی ولیک حیف کـــه آن تلخ بودنی شیرین 6 نوید نهضت ستارخان و باقـــر خان فکند سخت تزلزل بهتختوتاج و نگین 7 ابیات زیر نیز نمونههای دیگر از اشعار عشقی با مفاهیم مشروطه و فرهنگ غرب است: این مجلس چهارم بخدا ننگ بشر بود دیدی چه خبر بود؟ هر کار که کردند ضرر روی ضرر بود دیدی چه خبر بود؟ 8 همان، ص168.