Abstract:
آزادسازی فعالیتهای اقتصادی در کلیه زمینه های بازرگانی، سرمایه گذاری و انتقال اعتبارات در فراسوی مرزهای جغرافیایی ملی و تغییر در پارادایم فناوری، بستر اصلی جهانی شدن به حساب می آید. فناوریهای عمده روند جهان گرایی در زمینه های انرژی، حمل و نقل و ارتباطات راه دور که منجر به سه موج بلند پی در پی در رشد اقتصادی جهانی شده اند، بیشترین نقش را در تحولات ژئواکونومیک عصر حاضر ایفا کرده اند. این تغییر کیفی و پر اهمیت است که عصر جهانی شدن را از عصر تجارت بین المللی متفاوت می سازد. با توجه به ژئواکونومیک محور شدن جهان در این فرایند، شاخص جدیدی در بین شناسه هایی ژئوپلیتیکی اهمیت و ارزش بیشتری را به دست آورد. این شاخص امنیت اقتصادی نام دارد. زمانی که بتوان آن را به نوعی کمی و محاسبه کرد، مشاهده می شود که تا چه حد توانایی پژوهشگران در تحلیل تفاوتهای ژئواکونومیکی، تبیین دلایل و عوامل اختلاف شکاف بین کشورهای غنی و فقیر و علل ظهور برتریهای ژئواکونومیکی در سطح جهان، افزایش پیدا می کند. در این مقاله ضمن پرداختن به ادبیات تجربی و نظری موضوع، بر مبنای یک مدل مفهومی شاخص امنیت اقتصادی تبیین می شود. پس از احصای عوامل اصلی تشکیل دهنده آن، این شاخص برای 117 کشور جهان و برای تمامی سالهای دوره 1980- 2002، براساس اطلاعات شاخصهای بین المللی از بانک اطلاعاتی WDI ، محاسبه شده است.براورد شاخص امنیت اقتصادی به روشی جدید از نتایج این مقاله است که به وسیله آن محقق نه تنها توانسته است به وسیله آن تحولات ژئو اکونومیکی جهان را به اجمال تحلیل قرار کند بلکه موفق شده است وضعیت این شاخص در ایران را در یک سیر تاریخی، با خود و در مقایسه با سایر کشورهای بررسی شده، مقایسه کند. در خاتمه، توصیه های سیاستی نیز در ارتباط با چگونگی ارتقای بیشتر شاخص امنیت اقتصادی کشور به منظور بهره برداری از تمام فرصتهای ژئواکونومیکی ایران، ارائه شده است.
Privatization and liberty of economic activities in commercial، investment and overseas transactions along with development of technology are the initial stages prior to globalization. Reviewing the geo-economic changes in the recent century، we can identify technology development in energy، transportation and communication as an important source of development in world economy. In this regard، economic security could be identified as the main objective in the process of globalization.
In this paper، after presenting the theoretical and practical aspect of subject، economic security will be demonstrated based on a conceptual model. Then the developed model will be applied to 117 countries using international information of WDI databank from 1980 to 2002. The estimation of economic security criteria is the main result of this paper which could be applied in analyzing both geo-economic changes in world economy and economic security in Iran in comparison to other countries. As conclusion، this paper presents some political recommendations for improvement of economic security criteria in Iran.
Machine summary:
کاربرد شاخص امنيت اقتصادي در تبيين تحولات ژئواکونوميکي در فرايند جهاني شدن دکتر مسعود هاشميان اصفهاني * ـ دکتراي مديريت استراتژيک ، مديرکل برنامه ريزي استراتژيک وزارت نفت دکتر ابراهيم گرجي ـ عضو هيأت علمي دانشکده اقتصاد، دانشگاه تهران چکيده آزادسازي فعاليتهاي اقتصادي در کليه زمي نه هاي بازرگاني، سرمايه گذاري و انتقال اعتبارات در فراسوي مرزهاي جغرافيايي ملي و تغيير در پارادايم فناوري، بستر اصلي جهانيشدن به حساب ميآيد.
به رغم اهميت امنيت اقتصادي در تبيين تحولات ژئواکونوميکي در فرايند جهـاني شـدن در مقالات بسياري از محققان ، تاکنون شاخص کمي مناسبي براي تحليلهاي مقايـسه تطبيقـي بـين کشورها و درک واقعيات علل اصلي شکاف بين شمال و جنوب ، به دست نيامده است ،زيرا کـه اغلب اين شاخصها به صورت قضاوتي بوده و مسائل کشورهاي مختلف بدون توجه بـه سـاير ويژگيهاي خود، به طور عمده از ديدگاه کارشناسان کشورهاي صنعتي و غربي مـورد قـضاوت ، ارزيابي و مقايـسه قـرار گرفتـه اسـت .
به رغم تعدد مطالعات انجام شده ، محققان صندوق بين المللي پول در اين مطالعـات تـصريح 1- 2- 3- 4- 5- 6- 7-Serven,1997 ٨-paper working شماره ٩٨٤/wp تحت عنوان امنيت اقتصادي ، سرمايه گذاري خـصوصي و رشـد اقتـصادي در کـشورهاي در حال توسعه - نوشته ؛« هلن پوير سون و ديويد تي .