Abstract:
نازککاری از جمله هنرهایی است که وسایل کاربردی و هنری از چوبهای خوش نقش و رنگ با ظرافت و دقت بالا ساخته میشود. شواهد و مدارک نشان میدهد که از دورۀ صفوی هنر ارسیسازی و به تبع آن هنر نازککاری در شهر سنندج گسترش یافته است. فعالیت ارسیسازی اکنون به دلایل متعدد، از جمله کمبود استادکار و هزینههای بالا، رونق ندارد، اما هنر نازککاری هنوز پررونق است. هر چند که آثار نازککاری دورۀ صفوی در سنندج تاکنون یافت نشده، ولی آثار هنر نازککاری مربوط به دورۀ قاجار باقیمانده است. بررسیها نشان میدهد که اوج و رونق هنر نازککاری سنندج از اواسط دورۀ قاجار به بعد بوده است. به نظر میرسد که هنرمندان عرصۀ نازککاری سنندجی بر اساس اسلوب و روش هنرهای چوبی سایر نقاط ایران کار را آغاز نموده، ولی بهتدریج با توجه به شرایط اقلیمی، گذشت زمان و تقاضا شیوهای خاص را پدید آوردهاند؛ زمینهی مناسب برای رشد و توسعه از یک سو و تلاش هنرمندان از سوی دیگر هم موجب پایداری و گسترش این هنر گردیده است. این مقاله دربارۀ پیشینه هنرهای چوبی، روش تهیۀ چوب و استخراج ریشهی گردو، هنر نازککاری، ابزارهای نازککاری، مراحل رنگکاری با لاک و الکل و هنرمندان نازککار است.
Machine summary:
به نظر میرسد که هنرمندان عرصۀ نازککاری سـنندجی بـر اسـاس اسـلوب و روش هنرهای چوبی سایر نقاط ایران کار را آغاز نموده ، ولی به تدریج با توجه به شرایط اقلیمی، گذشـت زمان و تقاضا شیوه ای خاص را پدید آورده اند؛ زمینه ی مناسب برای رشد و توسعه از یـک سـو و تـلاش هنرمندان از سوی دیگر هم موجب پایداری و گسترش این هنر گردیده است .
پرسش دوم این که ، هنرمندان سنندجی تا چه انـدازه توانسـته انـد در زمینـۀ هنر نازککاری به اسلوب و روشی خاص دست یابند؟ به نظـر مـیرسـد کـه هنرمنـدان عرصۀ نازککاری سنندج بر اساس اسلوب و روش هنرهای چوبی سایر نقاط ایران کـار را آغاز نموده ، ولی به تدریج با توجه به شرایط اقلیمی، گذشت زمان و تقاضا شیوه ای خـاص را پدید آورده اند.
در شهر سنندج معمولا چـوب هـایی برای نازککاری به کار برده میشود که در نقاط دیگر ایران هم استفاده میشود، بـا ایـن تفاوت که در ساخت اشیایی همچون تخته نـرد و جعبـۀ زیـورآلات و جـواهرات از ریشـۀ درخت سنجد و گردو، که به اصطلاح آنها را گـره گـردو یـا سـنجد مـینامنـد، اسـتفاده میشود.
ایـن طـرح شـباهت بیشـتری بـه قامـه پیچـی در خاتم سازی دارد، با این تفاوت که قامه های خاتم دارای مقطع مثلثی و سه گوش هسـتند، (رجوع شود به تصویر صفحه) در کار نازککاری سنندج روش اتصال قطعات چوبی دو مرحله دارد کـه دارای اهمیت است .