Abstract:
بخش کشاورزی در ایران پتانسیل های مناسبی جهت کسب درآمدهای ارزی دارد،اما جهت ورود به عرصهتجارت بین المللی نیازمند شرایط لازم جهت پیوستن به سازمان تجارت جهانی(WTO) و رقابت پذیری محصولات زراعی است .بر همین اساس ،این مطالعه به بررسی مزیت نسبی محصولات عمدة زراعی استان فارس با استفاده از انواع شاخص های هزینه ای میپردازد. دراین پژوهش به برآورد شاخص های هزینهمنابع داخلی(DRC)، هزینه به منفعت اجتماعی(SCB) و سود خالص اجتماعی(NSP) از طریق بهره گیری از ماتریس تحلیل سیاستی(PAM) برای محصولات زراعی ،که در سال زراعی ١٣٨٧-٨٨دارای بیشترین سطح زیر کشت دراستان فارس بوده اند،پرداخته شد.دراین مطالعه ،علاوه بر نرخ ارزدلار،نتایج بر اساس نرخ های ارزیورووتعادلی نیزتعیین شدو تحلیل حساسیت انجام گرفت . همچنین در مورد نهادة ماشین آلات نیز با توجه به اهمیت درصد وارداتی یا داخلی بودن آن ، تحلیل حساسیت انجام گرفت . نتایج مطالعه نشان دادکه به ترتیب خیار آبی، گوجه فرنگی آبی و ذرت دانه ای آبی بالاترین مزیت نسبی را در بین محصولات مورد مطالعه دارند. همچنین گندم آبی، گندم دیم ، جو آبی، جو دیم ، لوبیا قرمز آبی، عدس دیم و پنبهآبی در هر سه نرخ ارز فاقد مزیت نسبی هستند. نتایج تحلیل حساسیت نهادة ماشین آلات نیزنشان داد که این تغییر اثر چشمگیری در رتبه بندی و همچنین وجود یا عدم وجود مزیت نسبی محصولات ندارد. برنج ،به عنوان کالایی اساسی در ایران پس از نان ، دومین نیاز راهبردی سبد مصرفی خانوارهاست . در این مطالعه به برآورد تابع عرضه و تقاضای برنج ایران و تعیین قیمت و مقدار تعادلی آن در دو بازار مجزای خرده فروشی و عمده فروشی برنج در قالب سیستم معادلات هم زمان پرداخته شد. همچنین تغییرات مازاد مصرف کننده ، مازاد تولیدکننده و رفاه کل جامعه بر اثر اعمال دو سیاست از جانب دولت شامل (پرداخت یارانه و سیاست واردات برنج ) بررسی شد. نتایج نشان داد که کشش قیمتی و درآمدی تقاضای خرده فروشی برنج به ترتیب منفی و مثبت است که مقدار هر دو کوچک تر از یک و نشان دهندة این است که کالای موردنظر برای مصرف کننده به عنوان یک کالای نرمال و ضروری محسوب میشود. نتایج به دست آمده در
Machine summary:
دراین پژوهش به برآورد شاخص های هزینۀمنابع داخلی(DRC)، هزینه به منفعت اجتماعی(SCB) و سود خالص اجتماعی(NSP) از طریق بهره گیری از ماتریس تحلیل سیاستی(PAM) برای محصولات زراعی ،که در سال زراعی ١٣٨٧-٨٨دارای بیشترین سطح زیر کشت دراستان فارس بوده اند،پرداخته شد.
مطالعه رفیعی و همکاران (١٣٩٠) با به کارگیری نرخ ارز یوروو برآورد شاخص های مزیت نسبی با استفاده از مدل های برنامه ریزی خطی نشان داد که از میان محصولاتی که دارای مزیت نسبی بوده اند، انواع برنج ، سیب زمینی آبی، جو آبی و دیم ، سویا بهاره دیم ، لوبیا چیتی آبی، گوجه فرنگی آبی و عدس دیم وارد الگوی بهینه کشت شده اند.
عین اللهی (١٣٨٨) مزیت نسبی محصول لوبیا را در استان زنجان در سال زراعی ١٣٨٢-٨٣با اندازه گیری شاخص های هزینه منابع داخلی، نسبت هزینه به منفعت اجتماعی و سود خالص اجتماعی مورد بررسی قرار داد.
بر اساس شاخص هزینه منابع داخلی (DRC)، رتبه مزیت نسبی محصولات عمده زراعی استان فارس به ترتیب عبارت اند از: خیارآبی، گوجه فرنگی آبی، ذرت دانه ای آبی، شلتوک، لوبیا چیتی آبی، گندم آبی، پنبه آبی، عدس دیم ، لوبیا قرمزآبی، جـو آبی، جـو دیم و گندم دیم .
نتایج تحلیل حساسیت تغییر نسبت وارداتی –داخلی بودن نهاده ماشین آلات در استان فارس نشان داد که این تغییر اثر چشمگیری در رتبه بندی و همچنین وجود یا عدم مزیت نسبی محصولات نداشته است .