Abstract:
نامه نگاری از دیرباز از جمله ابزارهای ارتباط انسان ها بوده است و ایرانیان باستان نیز از آن آگاه بودند. از جمله کهن ترین شواهد موجود از نامه نگاری در ایران متعلق به دورة هخامنشیان است . از دورة اشکانیان نیز آثاری در دسـت اسـت ، امـا دورة ساسـانی را می توان اوج شکوفایی نامه نگاری در ایران پیش از اسلام دانست . در میان آثار به جـای مانده از دورة میانه نیز، نوشته هایی به زبان سغدی به شیوة نامه نگارش شده که مطالعة آن ها نه فقط از لحاظ زبان شناسی اهمیت بسیار دارد بلکه بسیاری از زوایـای تاریـک تاریخ اقوام شرق ایران را نیز در این دوره مشخص مـی کنـد. اورل اسـتاین ، در سـال ١٩٠٧ م، مجموعه ای از چند نامة سغدی را در ویرانه های یکی از برج های دیـده بـانی دیوار چین پیدا کرد. این نامه ها، که بعدها «نامه های باسـتانی سـغدی » نامیـده شـدند، امروزه کهن ترین متون سغدی نوشته بر کاغذ شمرده می شوند. نامة نخست را زنی بـه مادرش نوشته و در آن شرح حال خود را برای مادر بازگو کرده است . در مقالة حاضر، به خوانش و ترجمة این نامه ، ریشه شناسی واژگان و تحلیل شـیوة نامـه نویسـی در آن پرداخته شده است .
Machine summary:
"زبان قدیمی نامه هـا، در قیاس با دیگر متون سغدی ، حفظ برخی از هزوارش ها در این نامه ها، که در آثار متأخرتر زبان سغدی مشاهده نمی شوند، عدم اشاره به آیین بودایی و مـانوی از یـک سـو و وجـود شواهد اعتقاد به دین ایرانی باستان به ویژه اشاره به پرستش ایزدبانوی ننه (Nanai)، از سوی دیگر، عدم وجود اسامی خاص چینی ، اشاره به روابط فرهنگی با هندویان Shan-shan، همه فرضیة «سدة دوم تا چهارم میلادی » را تأیید می کند، اگرچه تاریخ دقیق نامه ها را بـه دسـت نمی دهند» (٦١٥-٦٠١ :ibid).
هرچند تاریخی که هنینگ برای این نامه ها ذکر کرد به صورت گسترده پذیرفته شد، با این حال ، در سال های اخیر دو محقق با این نظریه مخالفـت کـرده انـد: یکـی هارماتـا کـه بازگشت به تـاریخ سـدة دوم مـیلادی را تـرجیح مـی دهـد (٨٦-٧١ :١٩٧٦ ,Harmatta) و دیگری ، فوجیدا که نامه ها را متعلق به دوره ای متأخرتر، یعنی سدة ششم میلادی ، می دانـد .
آن ها در این مقاله دو نظریة هارماتا و فوجیدا را دربارة تاریخ نامه هـای باسـتانی رد کرده و نظریة هنینگ را، که به سال های ٣١٢- ٣١٣ م اشـاره دارد، درسـت مـی شـمارند (١٢٢-١٠١ :١٩٨٥ ,Sims-Williams and Grenet).
پس از عبارت آغاز نامه ، عبارت احوال پرسی ذکر شده : 'PZY-š šyr YWM ZK-ZY-β HZYH ZY δrwch 'ncyh 'HRZY MN ZK YWM prtr ZY 'YKZYβn xwty wyn'ymn pr δrwst'twh نظیر همین عبارت را در نامه های دورة میانه به ویژه نامه های بلخی مشاهده می کنیم : Bac. οτανο οαλο þαταρανο καλδανο χοαδο λρογο οηνανο (Sims-Williams, 2007: 55) و من شادتر خواهم شد آنگاه که خود، شما را سلامت ببینم ."