Abstract:
ویژگی های ژئومورفولوژی پایه و اساس بررسی های منابع طبیعی حوضه های آبخیز به شمار مـی رود، زیـرا این ویژگی ها تحت تاثیر عوامل زیادی مانند اقلیم و خاک، هیدرولوژی، اکولوژی، زمین شناسی و غیره قرار دارند که می توانند اشکال فرسایشی را به وجود آورند. بـدون شـک اشـکال فرسایشـی نیـز متناسـب بـا خصوصیات و ویژگی های ژئومورفولوژی توسعه خواهند یافت . در این تحقیـق بـا اسـتفاده از نقشـه هـای توپوگرافی ، زمین شناسی ، تصاویر ماهواره ای، عکس های هوایی و GIS به شناسایی اشکال ژئومورفولوژی موجود در محیط در ارتباط با سایر پارامترهای طبیعی (منابع آب و خاک، ویژگی های فیزیکی حوضه و زمین شناسی و ...)، و تاثیر این عوامل بر فرسایش پذیری خاک در منطقه ، مورد مطالعه قرار می گیرد. نتایج مطالعات نشان دادکه سیمای ژئومورفولوژی منطقه مورد مطالعه بر اساس مشخصات ارتفاعی ، شیب و تظاهرات شکل شناسی عوارض زمین به ترتیب به واحدهای کوهستان (١) تپه ماهور (٢) دشت دامنه ای و مخروط افکنه (٣) قابل تفکیک هستند در مجموع ١٢ رخساره ناشی از فرایند هـای مختلـف ژئومرفولـوژی مشخص شد، که از این میان رخساره توده سنگی با پوشش فرسایش و نهشته های منفصل همـراه بـا خـاک مناسب جهت پوشش گیاهی مرتعی تا حدود ٢٠ درصد رخنمون سنگی میان پوشش های خـاکی در واحـد کوهستان تا تیپ دامنه منظم (٣٨.٥ درصد از کل مساحت حوضه ) بیشترین سطح را به خود اختصـاص داده است ، از بین اشکال فرسایشی (فرسایش سطحی ) به نحو چشمگیری در منطقه وجود دارد کـه بـه صـورت لکه های روشن در سطح خاک فاقد پوشش گیاهی و یا با پوشش گیاهی ضـعیف اسـت ، تقریبـا در تمـامی سطوح حوضه قابل مشاهده است . علاوه بر عوامل طبیعی ، عوامل انسانی نیز با عدم رعایت اصول مرتع داری و فقر پوشش گیاهی می تواند در گسترش چنین اشکالی موثر می باشند.
Machine summary:
"نقش لندفرم ها در فرسایش پذیری (مطالعه موردی حوضه حسنجون) محسن رنجبر استادیار، گروه جغرافیای دانشگاه آزاد اسلامی ، واحد شهرری مریم سید عبدالهی مربی ، دانشگاه پیام نور طالقان چکیده واژگان کلیدی : مقدمه یکی از موضوعاتی که در حوضه های آبخیز مورد توجه قرار می گیرد، بررسی عوامل موثر در ایجـاد اشـکال فرسایش و تغییرات ژئومورفولوژی می باشد.
محسن رنجبر(١٣٨٠)، در رساله دکتری خود پیرامون بررسی ژئومورفولوژی حوضه آبریز ماسوله به این نتیجه رسید که شیب زیاد حوضه و وجود سازندهای حساس به فرسایش مانند سازند شمشـک و وجـود بارش زیاد و بهره برداری زیاد از مراتع و جنگـل در میـزان رسـوب و فرسـایش حوضـه نقـش داشـته و در قسمت های مرتفع افزایش چشمگیری می یابد.
خطای ناشناخته] شکل ٣ : زمین شناسی حوضه حسنجون ارتفاعات شـمالی حوضـه را نهشـته هـای لغزشـی و سولیفلوکسـیون و نهشـته هـای مـرزی یخچـالی و بخش های جنوبی حوضه را پادگانه های آبرفتی خیلی قـدیمی تشـکیل مـی دهـد، کـه شـامل واریـزه هـا و نهشته های کوهرفتی دامنه ای که بر روی آن هـا اراضـی کشـاورزی و باغـات حسـنجون واقـع شـده اسـت ، گسل های شمال طالقان و درزه ها در آبخیز حسنجون در فرسـایش و رسـوب و ایجـاد حرکـات تـوده ای و زمین لغزش های آن موثر هستند.
به طور کلی می توان نتیجه گرفت که مهمترین عوامـل فرسـایش حوضـه حسـنجون شـامل شـیب زیـاد دامنه ها، همسو بودن شیب طبقات سنگ مادری با شیب دامنه ها، بارندگی شـدید و مـداوم و ذوب تـدریجی برف که حرکات دامنه ای را در سازندهای حساس تشدید می کند و زیر شویی دامنه های مشرف به رودخانه در نهایت تخریب پوشش گیاهی و مرتعی در اثر بهره برداری غیر اصولی می باشد."