Abstract:
قرآن کریم نقش آفرینی روشمند انبیاء در بهبود وارتقاء اخلاق اجتماعی و مبانی روابط اجتماعی و ارتباط آن با محیطهای طولی و عرضی را در سورههای آل عمران، حجرات، فرقان، زخرف، رعد، توبه، انفال و نور مورد توجه قرارداده است. بررسی نقش آفرینی روشمند انبیاء در بهبود وارتقاء اخلاق اجتماعی و مبانی روابط اجتماعی موضوع مورد توجه ما دراین مقاله است.بعد اجتماعی انسان و پدیدههای اجتماعی بهصورت مستقل و صریح برای نخستینبار از سوی پیامبران الهی و در قالب دین مورد عنایت و توجه واقع شده است، قرآنکریم با صراحت کامل از بهبود وارتقاء روابط اجتماعی سخن گفته و شواهد تاریخی نیز آنرا تصدیق میکند، توجه همه جانبه، عمیق و واقعبینانه اسلام به جامعه و امور و مسائل اجتماعی در تاریخ بشریت، موضوعی کم نظیر بهشمار میرود. دعوت به مطالعه جوامع، بیان سنتهای الهی - اجتماعی، پرداختن به تاریخ جوامع، اهمیت دادن به زندگی در جامعه، رفع اختلاف، دعوت به وحدت و یکپارچگی، وضع قوانین اجتماعی و مسائلی همچون برقراری عقد اخوت ، تحقق امر به معروف ونهی از منکرو تذکر به امتها در توجه به فراگیری آثار اعمال در قرآن و روایات با کمال صراحت و به تفصیل مطرح گردیده که نشانههای گویایی بر این امر است. بدون شک اسلام تنها دینی است که اجتماع و زندگی اجتماعی را اساس تعلیمات خویش قرار داده و روح جامعه را تا آخرین حد ممکن در احکام و معارف خویش نفوذ میدهد و خلاصه اسلام به قدری به اجتماع اهمیت میدهد که نظیری برای آن در قبل وبعد امم یافت نمی شود، دراین نوشتار سعی بر آن است که الگوی قرآنکریم در ارتباطات اجتماعی و پیوندها و مصاحبتها مطرح و روشها و شیوههای بنیادی انبیاء (علیهم السلام) در ارتباطات اجتماعی مورد مطالعه و تحلیل قرار گیرد. وبراین اساس برنامه های راهگشای قرآنکریم بهدلیل جامعیت، اصالت و ریشه در وحی داشتن برای ایجاد ساختاری نظاممند در ارتباطات اجتماعی مطرح و دستورالعملهای ارزنده عینی و همیشگی رفتارهای اجتماعی انبیاء در قرآنکریم و کلام معصومین (علیهم السلام) که وابسته به گذشته نبوده وفراتر از زمان و مکان است و قواعد عمومی اعتقادی و اخلاقی را در جنبههای مختلف رفتارهای انسانی درخود دارد. و می تواند بهصورت کاربردی ایمنیها و آسیبهای ارتباطات اجتماعی را به ما گوشزد نموده و در محیطهای مختلف زندگی (خانوادگی ، رفاقتی و دوستی ، آموزشی و تحصیلی ، شغلی و کاری و جمع و جامعه) روشهای صحیح ارتباطات و مصاحبت و معاشرت را به ابناء بشر آموزش دهد و محمل مناسبی برای دستیابی به الگوی انسان کامل باشد.
Machine summary:
1) اولین برنامه انبیاء بیداری و شکوفا سازی عقل واندیشه امت ها آنچه از آيات قرآني به دست مي آيد اين است که تک تک پيامبران درهر دوره اي به عنوان چراغ راه هدايت درجامعه خويش مطرح بودند و نمونه يک انسان عاقل و خردمندبودند و بي خردي برخي از افراد قوم ، آنها را به عکس العملي مثل خود آنان وا نمي داشت بلکه سعي برآن داشتند که هم درمقابل اظهار نظرهاي نامعقول مخالفان، پاسخ هاي معقول و خردمندانه بدهند و وجدان خفته آنها را بيدار سازند و هم در برابر اعمال ناشايستي که نسبت به پيامبران انجام مي دادند روش مناسب و هدايت گرانه داشته باشند.
از این آیه استفاده می شود که هابیل سخن ثواب و گناه و آتش را از زبان پدرش حضرت آدم(ع) آموخت و با برادر خود مطرح نمود پس حجت خدا قبل از خلق افراد بوده است در سوره مبارک هود فرمود: ولوشاء ربّک لجعل الناس امة واحدة ولایزالون مختلفین(هود/ 118) اگر ذات اقدس الهی می خواست مردم را با اجبار و اضطرار یکسان قرار می داد.
ولی تکامل در آن نبود زیرا هر کس با اراده و سلیقه و نظر خاص خود در این صراط تکامل حرکت نمی کرد بلکه با جبر در این مسیر قرار می گرفت اما چون انسان ها با اختیار در مسیر تکامل حرکت می کنند در روابط اجتماعی آنها اختلاف پیدا می شود و چون اختلاف در بین آنان به وجود می آید ضرورت نزول کتاب مطرح می شود.
(أَفَلَمْ يِسِيرُوا فِي الْأَرْضِ فَيَنظُرُوا كَيْفَ كَانَ عَاقِبَةُ الَّذِينَ مِن قَبْلِهِمْ)؛ «و آيا در زمين گردش نكردند تا بنگرند چگونه بوده است فرجام كسانى كه پيش از آنان بودند؟»، (محمد/10).