Abstract:
در سالهای اخیر مفهوم توسعه پایدار شهری یکی از مهم ترین مفاهیم مشترک در میان حوزههای اقتصادی، اجتماعی و جغرافیا بوده است . شاخص جای پای اکولوژیک یکی از روشهای اندازهگیری میـزان توسـعه پایدار در مناطق جغرافیایی میباشد. در این مقاله با استفاده از شـاخص جـای پـای اکولوژیـک بـه بررسـی پایداری توسعه در استانهای خراسان پرداخته شده است . نتایج مطالعه نشان میدهد ساکنان استان خراسان شمالی با مقدار ١/٩٧٠٤ هکتار دارای کمترین جای پای اکولوژیـک و سـاکنان اسـتان خراسـان جنـوبی بـا مقدار ٢/١٦٩٩ سرانه هکتار دارای بالاترین جای پای اکولوژیک در میان استانهـای مـورد مطالعـه هسـتند. علاوه بر این هر یک از ساکنان اسـتان خراسـان رضـوی بـا کسـری اکولوژیـک بـه انـدازه ١/١٤٠٤ هکتـار ناپایدارترین اسـتان در میـان اسـتانهـای مـورد مطالعـه بـوده و سـاکنان اسـتان خراسـان شـمالی بـا کسـری اکولوژیک به اندازه ٠/٧٦٤٢ سرانه هکتار پایدارترین استان از لحاظ اکولوژیک در میان اسـتانهـای مـورد مطالعه میباشند.
Machine summary:
________________________________________________________________ 1- Ecological Footprint 2- Mathis Wackernagel 3- William Rees / شکل ١- ظرفیت زیستی و جای پای اکولوژیک در سالهای مختلف اما میـزان شـاخص جـای پـای اکولوژیـک در ایـران و بـرای منـاطق مختلـف جغرافیـایی مـورد محاسبه قرار نگرفته است ١.
روش پژوهش همانگونه که از ساختار پژوهش حاضر قابل دریافت است ، ابزار مورد استفاده، شـاخص جـای پای اکولوژیک میباشد که با روش معرفـی شـده توسـط واکرناگـل و ریـز Wackernagel and) (١٩٩٤,Rees، برای استانهای خراسان شمالی، خراسان جنوبی و خراسان رضوی محاسـبه شـده و از این طریق مقادیر جای پای ساکنین هر یک از استانهای فوق بر محیط زیست خـود کـه ناشـی از مصارف در بخش های حمل ونقل ، غذا، مسکن و کالاها و خدمات است ، اندازهگیری خواهد شـد.
مقدار زمین لازم برای تأمین نیازهای مصرفی در هرکدام از اقلام فـوق بـا اسـتفاده از بازده تولید در هر یک از محصولات برای استانهای فوق محاسبه خواهد شد و تجمیع آن بـرای تمام مصارف کشاورزی نشانگر مقدار جای پای اکولوژیک در بخش مصارف غذا روی زمین های کشاورزی استان است .
در ادامه بـرای محاسـبه مقـدار جای پای اکولوژیک در زمین مرتع ، از ساختار واکرناگل بهرهبرداری کرده و فرض مـیکنـیم هـر یک از دامهای موجود در استان برای تأمین نیازهای خود به ١/٢٤ هکتار مرتع نیـاز دارنـد کـه ایـن مقدار هم برای تولید گوشت ، شیر، پشم و سایر محصولات دامی مورد استفاده قرار خواهد گرفت .