Abstract:
دولت پهلوی اول بنا به سرشت شبه مدرن مطلقه خود و اقتضای تاریخی، درصدد متمرکز سـاختن قـدرت ، همسـانی ملت و مدر سازی اجباری دولت و ملت برآمد و به این ترتیب ، استقرار و تدوام چنان دولتـی در تعـارض بـا اندیشـ هـای روحانیون به ویژه روحانی مقاومت گرایی چون سیدحسن مدرس قرارگرفت . این نوشتار به شـیوة توصـیفی و تحلیلـی، ایـن پرسش را مطرح می سازد که مه ترین عوامل اثرگذار بر رفتار مقابله جویانه سیدحسن مدرس در جایگاه نمایندة مجلس ، با سیاست گذاری عرف سازی امور و جداسازی دین از سیاست ، چه بوده است ؟ فرضـی ایـن پـژوهش بـر ایـن مبناسـت کـه باورداشت دینی مبنی بر یگانه پنداری حوزة دین و سیاست و لزوم مبارزه با ستمگر در اندیشه شیعی، از متغیرهای اثرگذار بر رفتار پارلمانی سیدحسن مدرس در قبال دولت بوده است . به این ملاحظـه ، سیدحسـن مـد س ، ورود دولـت پهلـوی و شخص خودکامه رضاشاه ، در عرصه سیاست گذاری فرهنگی، به خصوص در قبال روحانیون را به دلیل نامشرو پنداری دولت پهلوی اول ، جایز نم شمرد و به مواجهه با آن پرداخت . یافته های این پژوهش دلالت برآن دارندکه دولت پهلوی اول ، درصـدد بـه روزسـازی سـاختارهای اجتمـاعی و فکـری مطابق با استانداردهای غربی برآمد و با اثرپذیری از همتـای تـرک خـود، کمـال آتـاتورک، مبـادرت بـه پـروردن وجـدان غیرمذهبی برای جایگزین سازی مفاهیم سنتی و وفاداری دینی ، نمود و محرومیت و محدودیت شدید برای نهادهای دینـی و روحانیون برای تصدیگری امورقضایی، آموزشی و مذهبی که پیش از آن بر عهدة ایشان بود، اعمال نمود. سیاست گذاران دولتی ، علت مخالفت علما و وکلای مجلس مانند سیدحسـن مـدرس بـا برنامـه هـای نوسـازی دولـت از جملـه در حـوزة متحدالشکل سازی لباس و رفع حجاب از بانوان را مخالفت بنیادی آنان بـا نفـس آبادسـازی مملکـت وانمـود مـیکردنـد؛ درحالیکه از دید سیدحسن مدرس ، نمایندة پرنفوذ مجلس ، چنگ اندازی دولت به نام توسعه و مدرن سازی بر امـور وقـف ، بقاع متبرکه ، مدرسه های دینی و نذورات به اماکن مقدسه زیارتی، روحانیون را از منابع مالی محروم میساخت و به سـلب استقلال این نهاد در برابر رویه ظالمانه دولـت مـیانجامیـد. وی بنـابر چنـان تلقـی بـه مواجهـه جـویی بـا سـلطه گـری و زیاده خواهیها و خودکامگی دولت شبه مدرن پهلوی اول نمود و سال ها در انزوای اجباری سیاسی و تبعید به سر بـرد و در جایگاه وکیل واقعی مردم ، سرانجام در راه باورداشت شیعی خود مبنی بر مبازه با ظالمان جان سپرد.
Machine summary:
"مطالعۀ آثار، تألیفات ، و نیز اسنادی که دربارة زندگی سیاسـی و دینـی مـدرس منتشـر شـده ، بـه ویـژه سخنرانیهای وی در چند دورة قانون گذاری که حضور فعالی در مجلـس داشـت ، نشـانگر آن اسـت کـه وی برای دفاع از اسلام و آموزه های مذهب تشیع ، کوشش های فراوانی داشته و بـا برگـزاری کـلاس هـای درس و تربیت طلاب علوم دینی، و اجرای «طرح امتحان طلاب »، خواستار بازنگری در تلقی روحـانیون از جایگـاه و نوع رابطه با حکومت بوده است .
اثرپذیری مدرس از فرهنگ شیعی عدالت گرایی علوی، بارها در رفتار او نمود یافت ؛ برای نمونه ، مـدرس با آنکه اظهار میداشت که رضاخان به لحاظ کاراکتر نظامی نیروی مؤثری برای ایران است ولی تمرکز قوا در دست او را ظلم درحق قاطبۀ مردم میدانست و بر این اساس ، در دورة مجلس چهارم ، با رضـاخان کـه وزیـر جنگ بود و سعی داشت امور نظمیه ، بودجه و قوای نظامی را نیز تحت اختیار خود قرار دهـد، مقابلـه کـرد.
سیدحسن مدرس در شمار نمایندگانی بود که در موضع گیریهای موافق و مخالف خود در مجلس فارغ از اندیشه ها و باورهای مذهبی خود تصمیم نمیگرفت و انتظارات دینی و آموزه ها و آرمان های مذهبی را نیز در موضع خود آشکار میساخت و بر این پایه بود که سیاست گذاری دولت برای جداسازی دین از سیاسـت و کنار گذاشتن و منـزویسـازی و رانـدن روحـانیون بـه حـوزه هـای صـرف دینـی و برگـزاری نمـاز و روزه را برنمیتافت ."
Keywords:
توسعه
،
سیاست
،
مدرس
،
دولت پهلوی اول
،
مدرن سازی
Automated keywords:
مدرس
،
سیاسی
،
رفتار پارلمانی مدرس
،
رفتار پارلمانی سید حسن مدرس
،
دولت پهلوی اول
،
دولت
،
سید حسن مدرس
،
سیاست
،
دین
،
سیاست‌گذاری
(
, 
, 
)
