Abstract:
تدوین استراتژی مناسب برای توانمندسازی محلات حاشیه نشین سیلاب ، احمدآباد و یانونق دره سی شهر تبریز در ارتباط با شاخص های کالبدی-زیست محیطی، اجتماعی- فرهنگی، اقتصادی و مدیریت شهری برای برقراری عدالت اجتماعی در بین ساکنین شهر تبریز هدفی است که مقاله حاضر به دنبال آن میباشد. در این پژوهش سعی شد در چارچوب برنامه ریزی استراتژیک ، عوامل قوت ، ضعف ، فرصت و تهدیدات محلات شناسایی و با تحلیل آن در قالب تکنیک SWOT، مناسب ترین استراتژی برای توانمندسازی محلات با بهره گیری از مدل QSPM، توام با برنامه های اقدامی توانمندسازی معرفی گردد. روش مطالعه ، توصیفی و تحلیلی بوده و اطلاعـات موردنیـاز با استفاده از پرسشنامه از ٢٥ نفر از کارشنـاسان سازمان ها و اسـاتید دانشگاه جمع آوری و نـرمال بودن داده هـا از طـریق آزمـون کولموگروف - اسمیرنف انجام گرفت . تشکیل ماتریس ارزیابی عوامل داخلی و خارجی تاثیرگذار بر توانمندسازی محلات و تحلیل آن ها در تکنیک SWOT، نشان داد که شاخص های اجتماعی-فرهنگی مهم ترین عامل در توانمندسازی محلات میباشد. در بین ابعاد موردبررسی محلات ، بعد قوت با مجموع امتیاز وزنی ٣/٤٥ و ضعف با ٣/٣٠، تهدیدات با ٢/٨٠ و فرصت با ٢/٢٧ مهم ترین عوامل در توانمندسازی محلات و استراتژیهای رقابتی و تهاجمی با اختصاص دادن ١٤/٦ از کل نمره عوامل (٤٨) و با میانگین امتیاز ٢/٩، مناسب ترین استراتژی برای توانمندسازی محلات میباشد. استفاده از توان بالای مشارکتی ساکنان محلات در اجرای طرح ها و پروژه های عمرانی در راستای سامان دهی بافت های فرسوده و بهسازی محلات با نمره ٣/٣، اجرای مانورهای بلایای طبیعی با رویکرد آگاه سازی ساکنین محله با نمره ٢/٨ و رعایت اصول فنی و مهندسی در ساخت وساز واحدهای مسکونی و نظارت دقیق مهندسان ناظر با نمره ٢/٣، مهم ترین برنامه های اقدامی توانمندسازی محلات شناخته شد.
Machine summary:
سکونتگاه های غیررسمی با ویژگیهای مختلف اجتماعی از قبیل پایین بودن سطح سواد، سهم بالای مهاجرین روستایی ساکن در محله ، فقدان مالکیت رسمی زمین (داداش پور و علیزاده ، ١٣٩٠: ٣٦)، ویژگیهای اقتصادی مثل پایین بودن درآمد خانوار و وابستگی شدید به مشاغل ناپایدار (رفیعیان و سیف الدینی، ١٣٨٤: ٢١)، ویژگیهای کالبدی- زیست محیطی از قبیل توسعه بدون برنامه ریزی ، مکان گزینی اغلب این سکونتگاه ها در لبه شهری و بر روی اراضی با شیب تند و ناهموار (احمدیان ، ١٣٨٢: ٢٧٧)، بیاعتمادی به تصمیمات مدیریت شهری و نارضایتی از عملکرد شهرداری و مدیریت شهری (شریفینیا، ١٣٩٠: ١٣٠) به مهم ترین چالش مدیریت شهری در کلان شهرهای کشور تبدیل شده که نیازمند اتخاذ رویکرد نوین و جامع در برخورد با موضوع چندبعدی و پیچیده حاشیه نشینی میباشد.
عطف به مطالب بیان شده ، به طورکلی مقاله حاضر با تحلیل عوامل درونی (قوت و ضعف ) و عوامل بیرونی (فرصت ها و تهدیدات ) شاخص های کالبدی - زیست محیطی، اجتماعی - فرهنگی، اقتصادی محلات در قالب تکنیک SWOT١، به دنبال ارائه پاسخ به این سؤال هست که کدام استراتژی برای توانمندسازی محلات حاشیه نشین تبریز در چارچوب استراتژی QSPM٢ مناسب تر هست .