Abstract:
سلفیه به عنوان نحله ای فکری و مکتبی فقهی از دیرباز در جهان اسلام منشا تحولاتی شگرف بوده اسـت .
راهبرد سلفیه در بازگشت به سیره «سلف صالح » و تطبیق احکام شریعت خلاصه میشود. سلفیها بـه دو جریان اصلی تقسیم میشوند: اصلاح طلب و انقلابی. گروه اول قائل به راهکارهای مسالمت آمیز هم چـون دعوت و تبلیغ برای احیای اسلام و احکام آن هستند؛ اما گروه دوم شیوه «جهاد» و گاه سلاح «تکفیـر» را برای برپایی حکومت یا خلافت اسلامی پیش گرفته اند.
سوریه به عنوان بخش مهمی از شامات ، از این جریان بیتاثیر نمانده و سلفیگری در آن نشـو و نمـا یافته است . سلفیه در سوریه از اوایل قرن بیستم با تاسی از افکار شخصیت هایی چون شیخ محمد عبده و شیخ عبدالرحمن کواکبی رویکردی معتدل و اصلاح طلبانه داشت ، اما براثـر پـاره ای تحـولات داخلـی و خارجی، به تدریج به سمت سلفیگری رادیکال سوق یافت ؛ بدین معنا که مشارکت سیاسی و فعالیت های اجتماعی ـ فرهنگی، جای خود را به مبارزه با رژیم یا مشارکت در جهـاد علیـه اشـغالگران در منـاطقی هم چون عراق داد. ظهور اخوان المسلمین در سال ١٩٣٥ هر چند متاثر از اخوان مصر و با گرایش اعتـدال بود، اما به نضج سازمانی سلفیه افراطی کمک شایانی کرد.
شروع بحران سوریه در مارس ٢٠١١ موجب شد سلفیهای جهادی که سال ها در حاشـیه بودنـد بـه صحنه بازگردند و با انگیزه های مذهبی و نیز روحیه انتقام جویی وارد درگیری با نظام شوند. علاوه بر ایـن موج جدیدی از پیکارجویان سلفی خارجی روانه سوریه شدند و با تشکیل گروه های جهـادی، معـادلات میدانی را دچار تغییراتی جدی کردند.
لقد أحدثت السلفیۀ کمنهج فکری حرکی فقهی تطورات کبیرة منـذ القـدم فิی العـالم الاسـلامی.
تتخلص الإستراتیجیۀ السلفیۀ فی العودة الی منهج «السلف الصـالح » و تطبیـق الشـریعۀ. تقتسـم السلفیۀ الی التیارین الأساسیین : السلفیۀ الاصلاحیۀ و السلفیۀ الثوریـۀ. یمیـل التیـار الاول إلـی فعالیات سلمیۀ کالدعوة والتوجیه لإحیاء الإسلام و أحکامه . لکن اتبع التیار الثانی منهج الجهاد و السلاح و التکفیر لإقامۀ الحکم أو الخلافۀ الإسلامیۀ.
لم تکن سوریا کجزء کبیر من أرض الشام بمأمن من هذا التیار و قد تتوسـع فیهـا السـلفیه و ترعرعت . کانت السلفیۀ فی سوریا سلفیۀ معتدلۀ و إصلاحیۀ متأثرة بـآراء رمـوز کشـیخ محمـد عبده و شیخ عبدالرحمن الکواکبی منذ السنین الاولی مـن القـرن العشـرین . لکـن تحولـت الـی السلفیۀ المتطرفۀ بعد التطورات الداخلیۀ و الخارجیۀ. حیث أن الصراع مع النظام أو المشارکۀ فـی الجهاد ضد المحتلین فی أراض کعراق حل محل المشارکۀ السیاسیۀ و النشـاطات الإجتماعیـۀ و الثقافیۀ. و قد ساهم ظهور حرکۀ الإخوان المسلمین عام ١٩٣٥ و ان کانت متأثرة باخوان مصر و معتدلۀ غیر أن ساهم فی نضوج المنظمۀ السلفیۀ المتطرفۀ.
أدی بدء الأزمۀ السوریۀ فی آذار ٢٠١١ الی عودة السلفیین الجهادیین الذین کانوا فی الهامش طوال السنین الماضیۀ إلی الواجهۀ و الحرب علی النظام . اضافۀ الی هذا إتجهت موجۀ جدیدة من المسلحین السلفیین الأجانب الی سوریا بدوافع دینیۀ و ثأریۀ و قد أحدثت تغییـرات جدیـۀ فิی
المعادلات المیدانیۀ مع تأسیس الجماعات الجهادیۀ.
Salafi movement as a paradigm of thought and jurisprudence
historically has been the source of many developments in the Islam
world. Salafism strategy in return to nature "salaf salih" and the
implementation of sharia is summarized. Salafists are divided into
two main streams: reformist and revolutionary. The first group to
seek for peaceful solutions such as invitations and advertisements for
the revival of Islam and its principles, but the latter group is seeking
"jihad" and weapon "Takfir" for the establishment of government or
an Islamic Caliphate.
Syria as an important part of Damascus has been under influence
of this movement and Salafism has grown in it. Salafism in Syria in
early twentieth century under the influence of the figures such as
Sheikh Muhammad Abduh and Sheikh Abdul Rahman kawakeb had a
balanced approach and reformist, but because of some internal and
external developments changed towards radical Salafism, This means
that political participation and social activities - changed to fight with
government and or participation in jihad against the occupiers in areas
such as Iraq. The emergence of the Muslim Brotherhood in Egypt in
1935, although was under influence of the Egyptian Muslim
Brotherhood with moderate tendency, but was very helpful for
evolution of extremist Salafi organization.
Syria crisis began in March 2011 and caused Salafis Jihad again
returned to the scene and with religiously motivated fought with
government. In addition, a new wave of Islamist fighters went to Syria
and with formation of jihad groups have changed the field equations.
Machine summary:
"فرضیه پژوهش بحران سوریه به دلایل مختلف داخلی و خارجی بستر بازتولید سلفیه افراطی با رویکرد تکفیری را فراهم کرده و پیوند جریانهای سلفی داخلی و خارجی موجب تداوم بحران و گسترش جنگهای طایفهای و مذهبی و بلکه تسری آن به فراسوی مرزهای این کشور شده است.
اگر زمانی اخوانالمسلمین با توجه به جایگاه خود میان کشورهای عربی منطقه میتوانست الگویی برای دولت مد نظر شورشیان به شمار رود و در عین حال دولت مرسی و اخوانالمسلمین نیز در روند حمایت از مواضع شورشیان سوریه تأثیرگذار بودند، اکنون سقوط اخوانالمسلمین و بروز نارضایتی از سیاستهای این گروه سیاسی در دولت مصر باعث شده است شورشیان سوری نه تنها بخشی از حمایتهای خود را از دست بدهند، بلکه به اخوانالمسلمین به عنوان مدلی مطلوب به دیده تردید بنگرند.
رئیس این گروه که خود را ابومحمد الجولانی مینامد در پیامی صوتی اعلام کرد که او و همراهانش تنها چند ماه بعد از آغاز بحران سیاسی در سوریه از میدان جهادی دیگری به این کشور آمدهاند تا به مردم شرق مدیترانه در برابر بشار اسد کمک کنند.
با توجه به شرایط و فرهنگ مردم سوریه، بعد اعتدال سلفیگری، غلبه بیشتری داشته است؛ اما تحولات داخلی همچون حاکمیت نظام لائیک و تکحزبی بعث و نیز رویدادهای منطقهای و جهانی مانند ظهور مقاومت اسلامی، اشغالگری بلاد مسلمین و فروپاشی شوروی سابق موجب شد جریانهای سلفی رادیکال در سوریه به منصه ظهور برسند و وارد فاز مسلحانه شوند."