Abstract:
یمن به عنوان همسایهی عربستان، جایگاه ویژهای در سیاست خارجی این کشور دارد. از زمان استقرار نظام جمهوری در یمن در دهه 1970 میلادی، روابط دو کشور وارد مرحلهی جدیدی شد. دو کشور دورههای متفاوتی از رویارویی و همکاری را پشت سر گذاشتهاند، اما وجه مشترک همهی این دورهها، تلاش عربستان برای افزایش نفوذ در یمن بوده است. شاید به دلیل به همپیوستگی جغرافیایی- جمعیتی و امنیتی، یمن در نگاه استراتژیک عربستان از نظر اثرگذاری بر امنیت ملی عربستان در سطح کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس قرار داشته باشد. این پژوهش در پی پاسخ به این سوال است که یمن چگونه میتواند منافع حیاتی عربستان را به خطر بیاندازد. در پاسخ به این سوال فرضیه مطرح این است که دو عامل ژئوپلتیک و ایدئولوژیک در به خطر افتادن منافع عربستان از سوی یمن موثر هستند که در هر برههی زمانی یکی از این عوامل به عامل تعیینکننده تبدیل شده است. نتایج این پژوهش نشان میدهد پیگیری سیاست یمن ضعیف و افزایش نفوذ در این کشور با استفاده از دیپلماسی دلار و همراه کردن قبایل با خود، در سیاست خارجی عربستان در قبال یمن ثابت بوده است. در مورد توفیق عربستان در دستیابی به اهداف خود در مورد یمن میتوان گفت اگر چه عربستان نتوانسته است نفوذ سازماندهی شدهای در یمن به دست آورد، اما توانسته است تا حد زیادی از ایجاد پایگاه نفوذ توسط دیگر قدرتها جلوگیری کند.
Machine summary:
com (تاریخ دریافت : ١٣٩٤/١/١٦ تاریخ تصویب : ١٣٩٤/٣/٣٠) چکیـده یمن به عنوان همسایه عربستان ، همـواره در سیاسـت خـارجی ایـن کشـور از جایگـاه ویـژه ای برخوردار بوده و از زمان استقرار نظام جمهوری در یمن در دهه ١٩٧٠ نیز روابـط دو کشـور وارد مرحله جدیدی شده است .
موقعیت جغرافیایی یمن و نوع رابطه آن با عربستان در دهه ها و سال های گذشته ، این کشور را از نظر اثرگذاری بر امنیت ملی عربستان ، در سطح کشورهای عضو شورای همکـاری خلیج فارس قرار میدهد (صادقی و احمدیان ، ١٣٨٩).
در بین مقاله هایی که رویکرد اقتصاد سیاسی را برگزیده اند باید به مقاله مجتبی عطارزاده با عنوان «یمن و چالش با عربسـتان : اعمـال حاکمیـت ملـی، ابزار هویت مستقل » اشاره کرد که در آن بـه نیروهـای اقتصـادی و سیاسـی تشـکیل دهنده رابطه میان یمن و عربستان اشاره شده است (عطارزاده ، ١٣٨٠).
براساس آنچه در بخش های مختلف مقاله بحث شد، در پاسـخ بـه پرسش اصلی پژوهش ، فرضیه مطرح این اسـت کـه دو عامـل ژئوپلیتیـک و ایـدئولوژیک در به خطر افتادن منافع عربستان از سوی یمن مؤثر هستند که در هر برهه زمانی، یکی از ایـن عوامل به عامل تعیین کننده تبدیل شده است .
با توجه به موارد مطرح شده در بخش های پـیش شـاید ایـن مسـئله بـه ایـن موضـوع برمیگردد که یمن به عنوان همسایه عربستان و یکی از کشـورهای شـبه جزیره عربسـتان ، از نظر آل سعود همواره یکی از فوریترین تهدیدات بالقوه خارجی بوده است .
Hill, Ginny and Gerd Nonneman (May 2011), Yemen, Saudi Arabia and the Gulf States: Elite Politics, Street Protests and Regional Diplomacy, Chatham House, available at: http://www.