Abstract:
جامعة بین المللی متشکل از واحدهای مختلفی است که در بطن خود تضاد منافع ملی دولت ها را دربردارد. دولت ها به منظور جلوگیری از تزاحم این منافع و بروز اختلاف، مبادرت به تاسیس سازمانهایی کردهاند تا از طریق مکانیسم حل اختلاف این سازمانها، به حل مسالمت آمیز منازعات حاصل فی مابین خود بپردازند. پس از جنگ جهانی دوم و ازسرگیری تلاشهای بین المللی ، عرصة تجاری شاهد تلاش کشورها برای ایجاد ساختارهای مناسب به منظور تنظیم روابط تجاری میان دول و جلوگیری از منازعات مختلف تجاری بود. نظام حل و فصل اختلاف سازمان تجارت جهانی به عنوان مکانیسمی جامع به منظور حل و فصل اختلافات تجاری، مورد پذیرش بسیاری از کشورها واقع شده و امروزه یکی از فعالترین نهادهای حل و فصل اختلافات در عرصة بین المللی محسوب می شود. در این مقاله پس از بیان تاریخچه ای مختصر از گات و سازمان تجارت جهانی و بررسی روشهای حل و فصل اختلاف در این سازمان، با جوانب مختلف موضوع نشان دادهایم که سازمان تجارت جهانی به تحولات عظیم درونسیستمی همچون رکن استیناف دست یافته است و این سازمان دارای مزایایی همچون برنامه های زمانبندیشده برای رسیدگی است و کشورها تمایل زیادی برای مراجعه به این سازمان به منظور حل اختلافات خود دارند.
Machine summary:
"در کنار این سازوکار اجباری ، شیوه ای اختیاری و آزادانه نیز وجود دارد که همان شیوه های جایگزین حل و فصل اختلافات ای دی آر٢ است وجود این شیوه مکملی برای شـیوة اجبـاری حـل و فصـل ١- کدخدایی ، عباسعلی ، ١٣٧٦، «نگرشی بر ساختار مرجع حل اختلاف در سازمان تجارت جهانی »، مجله حقوقی شمارة ٢١، ١٣٧٦، ص ١٣٤.
٢-٣- ضمانت اجرا احکام سازمان تجارت جهانی الف - توصیه ها و احکام : برابر مادة ١٩ تفاهم نامه ، موقعی که احـراز گردیـد اقـدامی مغـایر بـا یـک موافقت نامه تحت پوشش توسط یکی از طرف های اختلاف انجام گرفته است ، هیئت رسـیدگی یـا ١- اف لونفلد، آندریاس ، ١٣٩٠، حقوق بین الملل اقتصادی، ترجمة محمد حبیبی مجنده ، انتشارات جنگل ، ١٣٩٠، ص ١٨٤.
نتیجه گیری نظام حل و فصل اختلافات گات از بسیاری جهات همچون جامعیت ، الزام قانونی و استفاده از تمام روش های دیپلماتیک و حقوقی موجود در مقایسه با سایر سازمان های اقتصادی بین المللی به عنـوان یک نظام منحصربه فرد بین المللی برای رسیدگی به اختلافات بین دول قلمداد شده اما نبود کـارایی لازم در این نظام برای حل اختلاف ، نفوذهای سیاسی ناروا، وجـود نـوعی حـق وتـو بـرای اعضـا و ابهام در زمان بندی مراحل مختلف در مقررات راجع به حل اختلاف باعث شد تا در دور اروگوئـه کوشش هایی جهت تنظیم یک تفاهم نامة جداگانه حل اختلافات تجاری بین الملل صـورت گیـرد."