Abstract:
یکی از پسوندهای مکان ساز پربسامد در زبان فارسی پسوند «-گـاه » اسـت که با الحاق به اسم های مختلف ، نـوعی سـاختار معنـایی شـعاعی را شـکل میدهد. در این مقاله سعی شده است با تکیه بر داده هایی از زبـان فارسـی معاصـر و در چـارچوب معنـیشناسـی شـناختی، معنـای سـرنمونی، شـبکه معنایی و ساختار این پسوند در قالب یـک مقولـه شـعاعی تعیـین گـردد و مشخص شود که این مقوله زبانی دارای چـه سـاختار معنـایی اسـت و چـه جنبه یا جنبه هایی از واقعیت را در ارتباط با مکان رمـزگـذاری مـینمایـد.
نتایج نشان میدهد که با وجود داشتن معنای سرنمونی «محل انجام عمل »، این پسوند در بافت های زبانی مختلف و در ترکیب با اسم های گونـاگون ،
تحت تاثیر قالب بخش اسمی خود، باعـث برجسـته سـازی بخـش هـایی از مفهوم طرح شده در واژة پایه میگردد. در این میان ، نقش استعاره و مجـاز و هم چنین عناصر کاربردشناختی و فرهنگی در ایجاد جنبه معنایی خاصـی به کمک این پسوند و هـم چنـین انتخـاب و تـرجیح ایـن پسـوند بـر سـایر پسوندهای مکان ساز زبان فارسی حائز اهمیت میباشد.
Machine summary:
به عبارت دقیق تر، مقالۀ حاضر در پی پاسخ به این سئوال اسـت کـه در چـارچوب شناختی مورد اشاره ، پسوند «-گاه » دارای چه ساختار معنایی است و به تعبیری ، ایـن پسـوند چه جنبه یا جنبه هایی از واقعیت را در ارتباط با مکان رمزگذاری مـی نمایـد؟ در ایـن راسـتا، پس از ارائۀ پیشینۀ مختصری از موضوع و معرفی اجمالی چـارچوب نظـری ، در بخـش دوم به کمک داده هایی از فرهنـگ بـزرگ سـخن انـوری (١٣٨١) بـه بررسـی موضـوع خـواهیم پرداخت .
شعاعی بودن ، به معنای سیال بودن ماهیـت مقولـه هـای مفهـومی و زبـانی ، ابزاری مهم در دست گویشوران در راستای استفادة خلاق و زایا از زبان اسـت کـه توانسـته 1 Wittgenstein 2 Labov 3 Rosch 4 Taylor 5 Ungerer 6 Schmidt 7 prototypes theory است توصیف و تحلیل های ارزشمندی را در زمینه مسـائل مهمـی ماننـد چنـدمعنـایی ، بسـط معنایی ، تغییرات زبانی و توصیف سطوح مختلـف زبـانی بـرای زبـان شناسـان ممکـن سـازد.
ایـن از آن جهـت است که هر کدام از آنها با توجه به بافت موقعیتی ، پیش زمینه ها، دغدغه هـا و نیازهـای خـود بخش خاصی از واقعیت را بیشتر مـورد توجـه قـرار مـی دهنـد و بـه عبـارتی آن بخـش را در 1 Lakoff 2 Brugman 3 cognitive lexical semantics 4 frames 5 construal پیش زمینـه ١ قـرار داده و برجسـته مـی کننـد و سـایر بخـش هـا را بـه پـس زمینـه ٢ رانـده و از رمزگذاری زبانی آن اجتناب می ورزند.