Abstract:
واژگانیشدگی ابعاد معنایی وجهیت در صفات وجهی فارسی نگین ایلخانیپور[1] غلامحسین کریمی دوستان[2] تاریخ دریافت:30/10/91 تاریخ تصویب:20/5/92 چکیده در این مقاله، سه بعد معنایی نیروی وجه، پایۀ وجه و منبع ترتیب در صفات وجهی فارسی بررسی میشوند و نشان داده میشود که در صفات وجهی فارسی سه نیروی وجه الزام (برای مثال در صفت «قطعی»)، امکان (برای مثال در صفت «ممکن») و امکان قوی (برای مثال در صفت «احتمالی») واژگانی شدهاند و نیروهای وجه الزام ضعیف، امکان ضعیف و امکان قویتر در این صفات واژگانی نشدهاند. پایههای وجه معرفتی (برای مثال در صفت« احتمالی») و وضعیتی (برای مثال در صفت« قابلاعتماد») نیز در صفات وجهی فارسی واژگانی شدهاند مگر در صفت «ممکن» که در مدخل واژگانی آن پایۀ وجه نامشخص است و جایگاه نحوی آن تعبیر معرفتی یا غیرمعرفتی آن را تعیین میکند. منابع ترتیب کلیشهای، گزارشی، اعتقادی، تکلیفی، هدفمند و درخواستی، هیچیک در صفات وجهی فارسی واژگانی نشدهاند و بافت تعیینکنندۀ آنهاست. واژههای کلیدی: وجهیت، صفات وجهی، واژگانیشدگی، نیروی وجه، پایۀ وجه، منبع ترتیب [1] دانشجوی دکترای تخصصی زبانشناسی، دانشگاه تهران (نویسندة مسئول)؛ n.ilkhanipour@ut.ac.ir [2] استاد گروه زبانشناسی، دانشگاه تهران؛ gh5karimi@ut.ac.ir
Machine summary:
واژگانی شدگی ابعاد معنایی وجهیت در صفات وجهی فارسی 1 نگین ایلخانی پور 2 غلامحسین کریمی دوستان 1 تاریخ دریافت :٩١/١٠/٣٠ تاریخ تصویب :٩٢/٥/٢٠ چکیده در این مقاله ، سه بعـد معنـایی نیـروی وجـه ، پایـۀ وجـه و منبـع ترتیـب در صفات وجهی فارسی بررسی میشوند و نشان داده میشود که در صـفات وجهی فارسی سه نیروی وجه الزام (برای مثال در صفت «قطعی»)، امکـان (بـرای مثـال در صـفت «ممکـن ») و امکـان قـوی (بـرای مثـال در صـفت «احتمالی») واژگانی شده اند و نیروهای وجه الزام ضعیف ، امکان ضعیف و امکان قویتر در این صفات واژگانی نشده اند.
پایه های وجه معرفتی (برای مثال در صفت « احتمالی») و وضعیتی (برای مثال در صفت « قابـل اعتمـاد») نیز در صفات وجهی فارسی واژگانی شده اند مگر در صفت «ممکـن » کـه در مدخل واژگانی آن پایۀ وجه نامشخص است و جایگاه نحوی آن تعبیر ١ دانشجوی دکترای تخصصی زبان شناسی ، دانشگاه تهران (نویسندة مسئول )؛ n.
1 Brinton 2 Traugott 3 Crystal 4 possible worlds semantics 5 Kripke 6 Lewis 7 Lyons 8 operator 9 Johnson-Laird این تمایز دوگانۀ الزام و امکان ، در تحلیل های زبان شناختی جای خود را به چندگانـه هـا و پیوستارهایی می دهد که نشان دهندة میزان تعهد گوینده به گزاره ای که بیان می کند و نیـز بیانگر درجۀ اطمینان او از تحقق آن گزاره هستند (از جمله : کراتزر، ١٩٩١: ٦٤٤؛ پـورتنر، ٢٠٠٩: ٦٨-٨١؛ تـوانگر و عمـوزاده ، ٢٠٠٩: ٨٥٥).
ابعاد معنایی وجهیت در صفات وجهی فارسی در بخش ٢ گفتیم که کراتزر (١٩٨١، ١٩٩١، ٢٠١٢) معتقد است عناصـر وجهـی زبـان هـای گوناگون را می توان بر اساس سه بعد معنایی نیروی وجه ، پایـۀ وجـه و منبـع ترتیـب مطالعـه کرد.