Abstract:
مجلس دوم در واپسین روزهای حیات خود، دستخوش بحران بـزرگ اولتیمـاتوم ١٩١١ روسیه به ایران شد، که سرانجام به عمر ایـن مجلـس خاتمـه داد. بـه رغـم مباحث گوناگونی که تاکنون پیرامون اولتیماتوم روسیه درگرفته است ؛ هنوز برخی از ابعاد آن رخ داد، در هاله ای از ابهام قرار دارد و همین ابهام ها موجب بروز یـک رشته خطاهای آشکار شده است . یکی از این ابهام هـا، طـرح ایـن ادعاسـت کـه مجلس در واپسین لحظات انقضای فرصت اولیتمـاتوم یـک کمیـسیون پـنج نفـره تشکیل داد تا با اختیارات تام ، دولـت را در حـل و فـصل موضـوع اولتیمـاتوم و تدارک پاسخ مقتضی به آن یاری دهد. حال آنکه نه در مشروح مذاکرات مجلـس شورای ملی و نه در روزنامه مجلس ، هیچ سخنی از معرفی اعضای این کمیـسیون و تشکیل جلسه ها و نیز تصمیم های آن به میان نیامده است . مقالـه حاضـر بـرای پاسخ گفتن به این مساله ، با رویکرد توصیفی ـ تبیینی مـی کوشـد ضـمن بررسـی تناقض ها و ابهام های جاری در اکثریت قریب به اتفاق روایت های تاریخی موجود و مرتبط با تشکیل کمیسیون ، به بازخوانی برخی از ابعاد این رخ داد مهم بپردازد و از یک روایت معقول تر دفاع کند.
Second Majlis (Parliament) faced with the great crisis of Russian 1911 Ultimatum given to Iran in its late days. Despite various issues which have been discussed about Russian ultimatum، still there are some foggy aspects which had caused some obvious inaccuracies. One of these indeterminacies is the issue that Majlis in the last moments of the expiration of opportunity given through the ultimatum، had formed the five person commission with the full authority in order to help the government for disposing the issue of ultimatum and presentation of proper answer. There is no sign in the Majlis’ negotiations and Majlis’ newspaper which indicates and introduces any member of this commission، its meetings and decisions. This article tries to answer this question in descriptive-analytical approach through studying the contradictions and indeterminacies in most of the historical narrations related to the formation of commission and review some aspects of this important event and defend a reasonable narration.
Machine summary:
حال آنکه نه در مشروح مذاکرات مجلـس شورای ملی و نه در روزنامه مجلس ، هیچ سخنی از معرفی اعضای این کمیـسیون و تشکیل جلسه ها و نیز تصمیم های آن به میان نیامده است .
4 از فحوای سخنان و مواضع نمایندگان مجلس ، چنین بر می آید که مجلس هرگـز قـصد نداشت اولتیماتوم را بپذیرد و با وجود این که زیر فشارهای خاص به تشکیل کمیسیون پنج نفره رأی داد؛ اما روشن بود که می کوشید با طولانی کردن مذاکرات از وصول به نتیجـه در تعیین اعضای کمیسیون خودداری ورزد تا بتواند در این فضای پرالتهاب ، به یـک گریزگـاه دست یابد و از منافع ملی دفاع کند.
بنابراین در پاسخ به این پرسش ، که چرا مجلس تا پایان ، بر موضع مخالفت باقی ماند و از پذیرش اولتیماتوم سرباز زد و هرگز به طور مستقیم اعضای کمیسیون پنج نفره را انتخاب نکرد، می توان دلایل زیر را اقامه کرد: نخست ، دفاع از کیان و استقلال کشور و ایـستادگی بر این موضع ، جهت برانگیختن دولت و ملت ایران و واداشتن روسیه به عقب نشینی بیـشتر بود، یعنی همان راه حلی که در نشست ٩ آذر نتیجه ی مثبتـی داد و روسـیه را بـه تعـدیل مواضعش واداشت .
از این رو نگارنده براین باور است که حتی اگر نشست های مجلس ادامه می یافت ، همچنان درباره ترکیب اعضای کمیسیون و صلاحیت آن ها مذاکرات مختلف و متعدد درمی گرفت و رسیدن به نتیجه را دشوار می ساخت و حتی ممکن بـود مجلـس را وادارد، نمایندگان تندرو و دموکرات را به عنوان عضو کمیسیون انتخاب کند که نتیجه ی آن مخالفت با اولتیماتوم بود.
Keywords:
انحلال
،
اولتیماتوم
،
مجلس دوم
،
روایت‌های کمیسیون پنج نفره
،
Ultimatum
Ultimatum
،
dissolution of Parliament
،
Second Majlis (Parliament)
،
Narrations about the Five Person Commission
Automated keywords:
روایت تشکیل کمیسیون پنج‌نفره مجلس
،
بازخوانی روایت تشکیل کمیسیون پنج‌نفره
،
مجلس
،
کمیسیون
،
روسیه
،
اولتیماتوم
،
روایت
،
مجلـس
،
کمیـسیون
،
دولت
(
, 
, 
)
