Abstract:
کلامات، نام سروده های مذهبی یارسان به زبان گورانی است که در زمره سروده های شفاهی ایرانی قرار می گیرد. در این مقاله قصد داریم با بررسی تعدادی از کلامات یارسان، تنوع وزن و قافیه را در این متون بررسی کنیم. به این منظور به بررسی چند متن، که اطلاع درستی از تاریخ نگارش آنها در دست نیست، می پردازیم و با بررسی شیوه تثبیت وزن و قافیه در این اشعار، قدمت آنها را نسبت به هم تعیین می کنیم. تنوع وزن و قافیه در کلامات یارسان مبنایی روش شناختی در اختیار ما قرار می دهد، که براساس آن می توان نشان داد که متون قدیم تر تنوع وزن و قافیه بیشتر، و متون جدیدتر وضعیت تثبیت شده تری دارند.
Kalams are the religious poetries of Yarsan people in Gorani. They are considered as a subset of Iranian oral poetries. In this paper we aim to investigate diversity of meter and rhyme in a number of Kalams of Yarsan. Thus by investigating some texts، for which there is not enough information of their history، we try to investigate diversity of meter and rhyme in these texts and by investigating the fixation of meter and rhyme in these kalams، determine their antiquity. Diversity of meter and rhyme gives us a methodological criterion according to which one can suggest older texts have more diversity in meter and in rhyme but more recent texts have more fixed status.
Machine summary:
از جمله ویژگی های سروده های شفاهی ایرانی یکی این است که قافیه ندارند و مصراع ها، از حیث وزن ، متنوع اند (طبیب زاده ، ١٣٩١و ١٣٩٢).
طبیب زاده وزن اشعار یارسان را تکیه ای -هجایی می داند و نشان می دهد که قافیه در سروده های شفاهی ایرانی ، به صورت ناقص وجود دارد، یا گاهی اصلا وجود ندارد.
در بخش ٣، با بررسی چهار کلام یارسان ، تنوع تعداد هجاها را در مصراع ها بررسی می کنیم تا مشخص شود آیا چنانکه طبیب زاده گفته ، این مصراع ها همه ده هجایی هستند یا خیر و در صد به کارگیری مصراع های ده هجایی در کلامات مختلف به چه اندازه است .
در بخش ٤ این چهار کلام را از حیث قافیه مقایسه می کنیم تا مشخص شود، طبق گفتۀ طبیب زاده ، آیا قافیه در اشعار یارسان منحصرا هجای cv-و vc-دارد یا خیر؟ و آیا قافیه های ناقص و مصراع های بی قافیه در این کلامات وجود دارد؟ و در نهایت اینکه از روی قافیه ها می توان به قدمت این متون پی برد:انتظار می رود کلامات قدیمی تر، قافیه های ناقص و موارد بی قافیۀ بیشتری داشته باشند و همچنین تنوع قافیه در آنها بیشتر باشد.
٣- تنوع وزن در اشعار یارسان در این بخش چهار کلام یارسان ، شامل دورۀ پردیور١ و بخشی از دورۀ باباناعوث از دفتر پردیور، 2 دورۀ هفتوانه ، دیوان گوره ، و کلام نوروز از حیث تنوع تعداد هجا در مصراع ها بررسی می شوند.