Abstract:
یکی از تذکرههای مهم زبان و ادب فارسی تذکره خزانه عامره، تالیف ادیب و شاعر برجسته شبهقاره هند، میرغلامعلی آزاد بلگرامی است. او این کتاب در سال ۱۱۷۶ق. در اورنگآباد تالیف کرد. بهرغم اهمیتی که این تذکره دارد، تا کنون چاپی از آن در اختیار نبوده، ولی یکباره، سه تصحیح همزمان از این تذکره صورت گرفته است که دو تصحیح از آنها چاپ شده و سومی نیز در دست انتشار است. یکی از این تصحیحها را منصوره تدینی انجام داده و نشر میترا آن را منتشر کرده است. این تصحیح ایرادات و اشکالاتی دارد که در این مقاله به گزیدهای از آنها میپردازیم.
Machine summary:
"مثلا برای بررسی احوال و اشعار آزاد به منابع کماهمیت ارجاع داده شده است، یا در اسم بعضی کتابها دچار لغزش شده است؛ مثلا نام کتاب تحقیق السداد فی مزله الآزاد را تحقیق السداد فی مذله الآزاد نوشته، یا نام کتاب غزلان الهند را غزالان الهند نوشته و حتی کتاب را با همین نام غلط به چاپ رسانده است و این اشتباه عینا به مقدمۀ تصحیح خزانۀ عامره نیز منتقل شده و چند بار نیز تکرار شده است (صص ۱۸ و ۲۸).
/صفحۀ ۴۹: ز نسل آدم مشمارشان که بستانند / ز می خمار و ز طاوس پا و از گل خار بیت بهصورتیکه در این کتاب ضبط شدݣݣه،ݣݣݣ معنای مشخصی ندارد، در دستنویس خزانۀ عامره (گ ۷پ) بهاین صورت ضبط شده است: ز نسل آدم مستایشان که نستایند / ز می خمار و ز طاوس پا و از گل خار در دیوان ازرقی بیت چنین ضبط شده است: (ازرقی، ۱۳۳۶: ص ۳۱) ز نسل آدم مشمارشان که نشناسند / ز می خمار و ز طاوس پای و از گل خار /صفحۀ ۴۹: دشمنان تو نمیدانم کدامین مردماند / چون خلایق یار میبینم تو را با میهمان معنا و مفهوم مصراع دوم مبهم است؛ صورت صحیح باید اینگونه باشد: چون خلایق یا رهی بینم تو را یا میهمان /صفحۀ ۵۰: این معنی نصب العین است، اما خود مسعود سعد سلمان از کبرای شعراست.
«عربده» در اینجا هیچ معنایی ندارد و صورت صحیح این واژه «نرهد» است؛ همچنین در دیوان مسعود سعد (مسعود سعد، ۱۳۹۰: ص ۸۱۶) و دیگر دستنویسهای خزانۀ عامره و حتی چاپسنگی بهجای «دل» در مصراع اول «دلی» ضبط شده است."