Abstract:
آیات قرآن از لحظات آغازین نزولشان، مشتاقان وحی را هدایتگر و رهنمون بودند. مردم همعصر پیامبر(ص) در دریافت معنی آیات قرآن مشکل چندانی نداشتند، اما پس از گسترش اسلام و رسیدن قرآن به دست مسلمانانی که با زبان عربی و فرهنگ و فضای عصر نزول آیات که فرهنگ و موقعیت آن زمان جزیرة العرب بود بیگانه بودند، ضرورت ترجمه قرآن به زبان مورد نیاز آنان مطرح شد. برای ترجمه قرآن به زبانهای دیگر علاوه بر احاطه بر زبان عربی آگاهی از فرهنگ و فضای نزول آیات نیز لازم بود، زیرا محتوای آیات، با حوادث، وقایع و نیازمندیهای گوناگون ارتباط کامل دارد و همه شرایط حاکم بر نزول وحی در تکوین آن تأثیر داشته است. در خصوص قرینه بافت موقعیت این سؤالات مطرح میشود که چرا در فهم و ترجمه آیات قرآن باید به قرینه بافت توجه کرد؟ توجه به این قرینه چه نقشی در دستیابی به ترجمه مطلوب از آیات قرآن دارد؟ در پژوهش حاضر که به روش کتابخانهای تدوین شده است، قرینه بافت موقعیت و نقش آن در ترجمه قرآن بررسی، و ضرورت توجه مترجم به بافت موقعیت در ترجمه قرآن تبیین شده است.
Machine summary:
برای ترجمه قرآن به زبانهای دیگر علاوه بر احاطه بر زبان عربی آگاهی از فرهنگ و فضای نزول آیات نیز لازم بود، زیرا محتوای آیات، با حوادث، وقایع و نیازمندیهای گوناگون ارتباط کامل دارد و همه شرایط حاکم بر نزول وحی در تکوین آن تأثیر داشته است.
ب) بافت موقعیت((Situational context: برخی زبانشناسان معتقدند که معنی واژه را میتوان بر اساس محیط وقوع آن تعیین کرد(پالمر، 1366: 158)، لذا گفته میشود که در هر موقعیت عواملی وجود دارند که میتوانند به تعبیر زبان کمک کنند، به کلیه چیزهایی که در موقعیت وجود دارد و به کاربرد زبان مربوط میشود(باطنی، 1354: 149) بافت موقعیت یا بافت غیر زبانی گفته میشود؛ بافت در این معنا شامل فضای محیطی و روانی حاکم بر گوینده و شنونده میگردد که موجب رفع ابهام از جمله و متن میشود(العموش، 1388: 30).
برای رسیدن به ترجمه مطلوب، دریافت اهمیت بافت موقعیت به عنوان یکی از عناصر تأثیرگذار در تکوین معنی و فهم متون از سوی مترجم بایسته است، زیرا شرایط محیطی حاکم بر گوینده و شنونده که در آن کلام تولید میشود در معنادهی آن مؤثر است(نصری،1381: 43)؛ از سوی دیگر بین واژگان زبان و فرهنگ جامعه رابطهای بسیار نزدیک برقرار است؛ گویی واژگان زبان نمایشگر فرهنگ مردم است(باطنی، 1354: 18).
بین بافت موقعیت و ترجمه آیات قرآن رابطهای مستقیم و نزدیک برقرار است به گونهای که ترجمه آیات بدون توجه به شرایط و احوالی که سبب صدور آنها شدهاند، فهم آنها را ناممکن و یا توأم با خطا خواهد بود، لذا برای مترجم دانستن مفهوم واژگان به تنهایی کافی نیست، زیرا گاهی به خاطر اختلاف فرهنگها، مترجم هیچ واژه معادلی در زبان مقصد یافت نمیکند که بتواند مفهوم واژه مبدأ را منتقل کند.