Abstract:
مقوله ي آزادي از مهم ترین نیازهاي بشري و از خواسته هاي اصلی مردم در نهضت انقلاب اسلامی ایران بوده است که در شعار استقلال، آزادي و جمهوري اسلامی نمود پیدا کرد. بی تردید استاد شهید مطهري به عنوان ایدئولوگ انقلاب اسلامی نقش کلیدي و مهمی در هدایت و پیروزي انقلاب و به تبع آن مدیریت سیاسی، اجتماعی و فرهنگی جامعه در جمهوري اسلامی ایران داشته است. در این نوشتار به تدقیق مقوله آزادي در دیدگاه آیت الله مطهري پرداخته شده است. در گفتمان شهید مطهري، آزادي در معناي ایجابی، موهبت الهی و بنیانِ قرآنی داشته و وسیله و ضرورتی حیاتی در راستاي کمال جامعه بوده است. از این رو، آزادي هاي سیاسی و اجتماعی لازمه بقاي نظام اجتماعی به شمار می آید. با این حال، آزادي در معناي سلبی، حدود و ثغور خود را با تفکر سکولاریستی مشخص کرده است.
Machine summary:
"آزادی در اندیشه سیاسی استاد شهید مرتضی مطهری کاظم حسینی 1 دکترای علوم سیاسی دانشگاه تهران چکیده مقولهی آزادی از مهمترین نیازهای بشری و از خواستههای اصلی مردم در نهضت انقلاب اسلامی ایران بوده است که در شعار استقلال، آزادی و جمهوری اسلامی نمود پیدا کرد.
افزون بر این، آیتالله مطهری با نقد فلسفهی اروپایی از آنرو که لازمه احترام به حیثیت ذاتی انسان را احترام به خواستهها، تمایلات، پسندها و انتخابها میداند؛ مثلا هر عقیدهای حتی اگر موهونترین و سخیفترین عقیده باشد محترم است، بر این نکته اذعان دارد که «آزادی را علاوهبر آزادی دیگران، مصالح خود فرد و همچنین مصالح اجتماعی میتواند محدود کند؛ زیرا لازمه حق طبیعی و حیثیت ذاتی انسان لزوم احترام است، اما لازمه و لزوم احترام کاری به کار او نداشتن نیست، بلکه لازمهی آن این است که هر عملی که استعداهای طبیعی را رشد بدهد جایز بشماریم».
شهید مطهری در پاسخ به این پرسش که «چرا آزادی برای بشر چنین ارزش والایی یافته» و برخی آنرا «بالاترین نعمتها - اصل و مادر همه سعادتها و موفقیتها دانستهاند؟» بر این نکته تأکید دارد که بشر از این نعمت به نسبت دیگر نعمتها از ناحیهی همنوعان خود کمتر بهره داشته است.
شهید مطهری از زبان مکتب اسلام، ایمان ملزم با زور و اجبار را نفی میکند و با بیانی انتقادی ضمن نفی اعتقاد به اصول دین بدون انتخاب آزادانه و آگاهانه، بر این نکته اذعان دارد که اقدامات اسلام «مبارزه با آن عقاید خرافیای بود که یکذره با عقل و فکر بشر سروکار نداشت، اقدامات فقط زنجیری شده بود برای عقل و فکر» (مطهری، 1387: 24/393)."