Abstract:
فضاهاي زيرزميني قديميترين نوع سرپناه بشر محسوب مي گردند كه داراي پيشينه اي فراتر از اولين بناهاي معمول ساخته شده بر زمين مي باشند. استفاده نوين از اين روش، به دنبال بحران انرژي در دنيا مطرح گرديد و هنوز در ابتداي مسير خود قرار دارد. با وجود پيشرفت كند سامانه هاي زيرزميني، نامتعارف بودن آن در نظر عمومي و ناآگاهي بسياري از جوامع نسبت به اجرا و فوايد اين نوع از ساختمان سازي، معماري بومي ايران داراي شواهد متنوعي از آن است. در پژوهش حاضر به روش توصيفي - تحليلي به بررسي فضاهاي زيرزميني در معماري بومي اقليم گرم و خشك ايران پرداخته كه هر يك با ويژگي هاي فني و اجرايي خود به صورت عنصر اقليمي در كنار ساير فضاها به كار گرفته شده است. شاخص هاي اين فضاها در تطابق با اصول معماري ايراني است و از آنجا كه قابل انطباق با اصول معماري سبز مي باشد، مي تواند معماري سبز ايراني ناميده شود.
Machine summary:
در پژوهش حاضر به روش توصیفی - تحلیلی به بررسی فضاهای زیرزمینی در معماری بومی اقلیم گرم و خشک ایران پرداخته که هر یک با ویژگیهای فنی و اجرایی خود به صورت عنصر اقلیمی در کنار سایر فضاها به کار گرفته شده است.
واژههای کلیدی فضاهای زیرزمینی، اقلیم گرم وخشک، ایران، معماری سبز ضرورت شناخت فضاهای زیرزمینی در معماریهای بومی زندگی در فضاهای زیرزمینی شامل بخش وسیعی از تاریخ بشر بوده و ارتباط با این شیوه سکونتی به زمان غارنشینی برمیگردد و بیش از زمانی که فنآوری نوین منجر به ساخت بناهای معمول بر زمین شد، سابقه دارد (Reddy,2003).
از آنجایی که فضاهای زیرزمینی شامل تمامی اصول معماری ایرانی بوده و در اکثر بناهای سنتی اقلیم گرم و خشک ایران مورد استفاده اقلیمی بوده است پس میتوان آن را جز جدایی ناپذیر معماری ایرانی دانست که به طریقه از پیش تعیین و تفکر شده مورد استفاده قرار میگرفته و ضمن پاسخگویی به نیازهای آسایشی مردم آن روز با آنچه امروزه اصول معماری سبز خوانده میشود نیز مطابقت دارد و میتواند مورد استفاده فعال در معماری عصر حاضر باشد.
بناهای زیرزمینی در اقلیم گرم و خشک ایران به دلیل اینکه دمای زیر زمین در تابستان نسبت به دمای خارج کمتر و در زمستان بیشتر است، به جز در کناره دریای خزر و سواحل خلیج فارس و دریای عمان، اغلب خانههای قدیمی دارای زیرزمین بودهاند و به ویژه در فصول گرم، از آن استفاده می شده است.
Underground Spaces in Arid Climate Architecture of Iran Meghedy Khodabakhshian 1 , Ph. D.