Abstract:
اغلب روشها و رویکردهای آموزش زبان دوم در پی نظریههای زبانی و نظریههای یادگیری پدید آمدهاند. بر اساس این روشها فراگیری زبان دوم بر آموزش چهار مقوله استوار است؛ واژه، دستور، معنا و فرهنگ. در کتابهای آموزش زبان فارسی به غیر فارسیزبانان، به آموزش دستور توجه بیشتری شده است. برخی از این کتابها تنها با هدف آموزش دستور به نگارش درآمدهاند و در موارد دیگر نیز به آموزش قواعد دستوری و فعالیتهای مربوط به تقویت و سنجش یادگیری دستور بیشتر پرداخته شده است.
در پژوهش حاضر سعی شده است تا نشان داده شود که آموزش دستور در کتاب اول آموزش زبان و فرهنگ ایران به غیر فارسیزبانان (آزوفا) بر چه معیارها و قواعدی استوار است. در این مقاله، کتاب اول آزوفا از شش منظر: 1) تعداد نکتههای دستوری،
2) شیوه آموزش، 3) بافتمحوری، 4) رعایت ترتیب نکتههای دستوری، 5) میزان فعالیتهای هر نکته دستوری و 6) میزان فعالیتهای تولیدی و تشخیصی، تحلیل شده است.
نتایج تحقیق نشان میدهد که کتاب اول آزوفا با رویکرد دستورمحور غیر ارتباطی است. انسجام کلی مجموعه از منظر انتخاب و چینش نکتههای دستوری کم است و فضای کمی به بافت و کاربرد نکتههای دستوری در محتوا و فعالیتها اختصاص داده شده است.
Machine summary:
"علاوه بر رسالههای دانشگاهی درخصوص موضوع آموزش دستور زبان فارسی به غیر فارسیزبانان؛ پژوهشهایی چند به صورت مقاله نیز انجام شده است که به آنها اشاره میشود: رضایی و کوراوند در موضوع دستور آموزشی، محمدابراهیمی و فرقانیفرد (1389) نحوۀ آموزش فعل مرکب به غیر فارسیزبانان و رضاپور (1392) استعارۀ دستوری را بررسی کردهاند.
برای رسیدن به این پنج اصل که در نهایت به یادگیری مؤثر ختم میشود ابتدا تعداد و نوع نکات دستوری مطرحشده در کتاب اول آزوفا را بررسی میکنیم: نخستین پرسش مطرحشده در این تحقیق این است که کتابهای آموزش زبان فارسی به غیر فارسیزبانان، کدام نکتههای دستوری را آموزش میدهند؟ به این منظور، تمامی نکتههای دستوری آموزش دادهشده در کتاب اول آزوفا، فهرستبندی و تعداد این نکتهها محاسبه شدند.
جدول 3 نسبت شیوۀ محض و کاربردی درصد فراوانی نکتههای کاربردی درصد فراوانی نکتههای محض نکتههای کاربردی نکتههای محض کل نکتههای دستوری نام کتاب 25/15 درصد 75/84 درصد 9 50 59 آزوفا (کتاب اول) نکتههای محض تنها در قالب یک قاعده آموزش داده میشوند و از این رو فضای کمی را به خود اختصاص میدهند، اما در شیوۀ کاربردی، نیاز است از فضای بیشتری استفاده شود تا بتوان نکتۀ مورد نظر را طرح کرد و آموزش داد.
به عبارتی دیگر، نکتۀ دستوریای که در نیمی از درسهای کتاب اول آزوفا آموزش داده میشود، نه در آن درس و نه در درس بعد تکرار نمیشود و هیچ بافتی نیز در بخش آموزشی وجود ندارد تا کاربرد آن نکتۀ دستوری را مشخص کند و به این ترتیب، یک نکتۀ دستوری به صورت ماهیتی مستقل و مجزا از دیگر بخشها آموزش داده میشود."