Abstract:
تصویر یکی از عناصر اساسی کتابهای کودکان است که نظریهپردازان بسیاری از جمله پری نودلمن به کارکرد آن توجه نشان دادهاند. . از نظر وی، یک تصویر خوب شش گونه اطلاعات را به مخاطب منتقل میکند. در گونهی اول و دوم که ابتداییترین کارکرد تصویر محسوب میشود، تصویر در راستای متن حرکت کرده و اطلاعات موجود در متن را تأیید میکند. در سه گونهی دیگر که اصلیترین کارکرد تصویر محسوب میشود، تصویر فراتر از متن حرکت میکند و اطلاعاتی را بر متن میافزاید. وی معتقد است برخی تصاویر نارسایی دارند و حتی از پتانسیل تأیید کردن اطلاعات متن نیز برخوردار نیستند. این مقاله در نظر دارد، تصاویر شش داستان دفاع مقدس کودکان را بر اساس نظریهی نودلمن بررسی کند. یافتههای پژوهش نشان میدهد که در این داستانها، تصاویر یا معادل بصری واژگان را ارائه میدهند و پیام متن را تأیید میکنند یا نارسایی و کمکاری دارند و حتی از قابلیت تأیید کردن اطلاعات موجود در متن نیز برخوردار نیستند. تصاویر این داستانها نتوانستهاند متناسب با ظرفیت متن، اطلاعاتی فراتر از متن در اختیار مخاطب کودک قرار دهند و پیام متن را تقویت کنند. بنابراین، مطابق نظریهی نودلمن، اکثر تصاویر این داستان ها در ابتداییترین حالت انتقال اطلاعات قرار دارند.
Machine summary:
تصویرگری یکی از روش هایی است که هم می تواند کودک را به داستان هـایی بـا مضامین دفاع مقدس جذب کندو هم با در نظر گرفتن اهـداف آموزشـی و پرورشـی و تربیتی ، آنان را با این رویداد مهم کشورمان آشنا سازد؛ چرا که ذهـن تصـویری کـودک ، مفاهیم و پیام های تصویری را خیلـی سـریع تـراز کلمـات درمـی یابـد.
درباره ی لزوم تصویرگری کتاب های کودکان ، نظریه پـردازان و پژوهشـگران ادبیـات کودک نظراتی گوناگون را مطرح کرده انـد؛ بـرای مثـال ،بیتـا هـورلمن ١، اگرچـه اذعـان می دارد که یک تصویر خلاق ممکن است که دنیای تخیل کودکان را غنا بخشد، همـواره این پرسش را مطرح می کند کـه آیـا غنـای تصـویر باعـث ازدسـت رفـتن غنـای کـلام نمی شود؟ یا متن بدون تصویر، کودک را در تخیلاتش آزاد نمـی گـذارد؟رجینـا یولانـد اورنگ ٢، معتقداست ، مخاطبان کودکی کـه قـدرت تخیـل ضـعیف تـری دارنـد، از کـار تصویرگرانی که جزئیات داستان را می شکافندو حتی گـاه تصویرشـان را از خـود مـتن غنی ترمی سازند، سودمی برند (نک :غفاری ، ١٣٧٩: ١١٤).
پژوهشگرانی همچون مک کان ٣،معتقدنـد کـه تصـاویر در کتـاب هـای تصویری ، هدف ابتدایی زیباشناختی دارندو نباید به تأثیر آن ها در روایت پردازی توجـه کرد (نک :نودلمن ، ١٣٨٧: ٨٢)؛ در مقابل ،نودلمن بر لزوم تصویر در کتاب های کودکـان بسیار تأکید داردو معتقد است آن ها کارکرد روایـی دارنـدو اطلاعـات دیـداری را بـه شیوه ای متفاوت از آنچه ما از هنر دیداری انتظار داریم ، ارائـه مـی کننـد.