Abstract:
یکی از موضوعات بنیادین تفکر عطار در عرفان، موضوع درد و لذت است.عطار درد حقیقی را رهبر آدمی، بیدار کننده روح و باعث زایش میداند. در نقطه مقابل، بی دردی و لذتهای مجازی را راهزن معرفت، حجاب لذت حقیقی و باطنی، به هم خوردن تعادل روحی و روانی معرفی میکند. این مقاله به واکاوی موضوع درد ولذت در آثار عطار میپردازد و نیز سیری است در جهت گیریها و نگرشهای بدیع این عارف دردمند، درباره درد درونی و لذت مجازی و حقیقی؛ و این که انسانها باید با پشت پا زدن به لذت های مجازی و زودگذر،درد و سوزی در درون حاصل کنند تا به لذت حقیقی و باطنی رهنمون گردند.
Machine summary:
"» (ابن سـینا، ١٣٨٢: ٤١٥) از این رو عطار عقیده دارد که لـذت بـاطنی طاعـت و عبـادت از یـک سـو موجبـات آرامـش و آسایش روح و روان انسان را فراهم می کند و از سوی دیگرنردبان ترقـی و تعـالی انسـان بـه سوی حق می گردد: هــزاران جــان پــر نـور عــزیــزان فـدای سجده گاه صبح خیـــزان زهی لذت که در شب هـــای تـــاری نیاز خویش بر حق عرضـــه داری خوشی در خاک می مالی رخ خـویش به زاری می گزاری پاسـخ خـویش هـمــه آفــاق آرامـــی گــــرفــتــه ره تو با حق انجـامـی گرفــتــــه (عطار، ١٣٨٤/ ٢٩١٤-٢٩١١) البته باید اذعان داشت که عطار جمیع لذات دنیوی و نفسـانی را موجـب رنـج و دغدغـة روحی و روانی می داند؛ اما لذتی که ناشی از ترک لذات مادی و حیوانی است ، روح را همـواره با نشاط و زنده نگه می دارد.
» (افلاطون، ١٣٦٧: ١٢٣٣) بنابراین کسانی که نمـی تواننـد بـه مرتبـة درک لذات باطنی برسند، به لذات جسمانی و حیوانی قناعت می کنند و از سیر در دایرة کمال بـاز می مانند: تو قانعی به لذت جسمی چو گاو و خـر چون دست تو به معرفت جان نمـی رسـد (عطار، ١٣٧٣/ غ ٢٣٩) عوارض توجه به لذات مجازی - عطار عقیده دارد که وارونه کاری لذات مجازی، آدمی را به سـوی خـود مـی کشـد و سرانجام تعادل روانی اش را به هم می زند و موجب رنـج پایـدار و عـذاب همیشـگی می شود."