Abstract:
زمینه و هدف: با استفاده روزافزون مجرمان از وسایل و امکانات پیشرفته و برخلاف این روند، استفاده ماموران از روش های سنتی کشف جرم، دستگاه عدالت کیفری با چالش هایی اساسی درخصوص کشف جرایم نوین و سازمان یافته مواجه شده است و این امر توجه برخی کشورها را در به کارگیری رویکردهای فعالانه برای مقابله با این جرایم جلب کرده است. این مقاله رویکرد فعالانه در فرایند تحقیقات مقدماتی را در سه کشور ایران، فرانسه و آمریکا بررسی می کند.
روش : این مقاله ازنظر هدف، کاربردی و ازنظر ماهیت داده ها، کیفی و روش آن توصیفی- تحلیلی است.
یافته ها و نتایج: بررسی نشان داد که در قوانین و رویه قضایی ایران، به صورت موردی، نمونه-هایی از تحقیقات فعالانه وجود دارد، با این وجود نظر واحدی درخصوص تحقیقات فعالانه در حقوق کیفری ایران وجود ندارد. در حقوق کیفری فرانسه، در بیشتر موارد، سازوکارهای دقیقی توسط قانون گذار برای انجام این نوع تحقیقات پیش بینی شده است، که در عین حفظ امنیت جامعه و ضرورت مقابله با مجرمان سازمان یافته، حقوق و آزادی های شهروندان نیز حفظ می شود. قوانین و رویه قضایی آمریکا، توسل به این قبیل تحقیقات را با گستردگی بیشتری نسبت به حقوق و رویه ایران و فرانسه پذیرفته است.
Machine summary:
"رویکرد فعالانه در فرایند تحقیقات مقدماتی؛ مبانی و جلوه ها با نگرشی تطبیقی در حقوق ایران ، فرانسه و آمریکا نبیاله غلامی ١، حسنعلی مؤذن زادگان ٢، الهام حیدری 3 تاریخ دریافت :٩٥/١٠/٠٢ تاریخ پذیرش :٩٥/١١/١٠ چکیده زمینه و هدف : با استفادة روزافزون مجرمان از وسایل و امکانات پیشرفته و بـرخلاف ایـن رونـد، استفادة مأموران از روش های سنتی کشف جـرم ، دسـتگاه عـدالت کیفـری بـا چـالش هـایی اساسـی درخصوص کشف جرایم نوین و سازمان یافته مواجه شده است و این امر توجـه برخـی کشـورها را در به کارگیری رویکردهای فعالانه برای مقابله با این جرایم جلب کرده اسـت .
بدین صورت که ابتدا باید با توجه به معیار عینی بررسی کرد که آیـا رفتـار ارتکـابی توسـط مأموران ، با توجه به شرایط و اوضاع و احوال ، امری معقول و موجه بوده یا خیـر؟ و چنانچـه محرز شود که رفتار انجام شده توسط مـأموران ، زیـر حـد اسـتاندارد بـوده دیگـر نوبـت بـه بررسی معیار ذهنی نمیرسد، ولی چنانچه رفتار مأموران زیر حد اسـتاندارد نباشـد آنگـاه بـا بررسی شرایط و اوضاع و احوال وقوع جرم و نیز بررسی سابقه و وضعیت مرتکب ، بررسـی کنیم که آیا مرتکب قصد ارتکاب رفتار مجرمانه را داشته یا خیر؟ بحث و نتیجه گیری چون تحقیقات پلیسی به روش فعالانه ، در تعارض با بسیاری از حقوق و آزادیهـای فـردی قرار دارد، با این حال بنا به برخی ملاحظات خاص ازجمله لزوم حفظ نظم و امنیـت جامعـه ، در پاره ای موارد، قانون گذار اجازة انجام ایـن قبیـل تحقیقـات را بـه ضـابطان دادگسـتری و مأموران امنیتی داده است ."