Abstract:
بررسی احوال و زندگی ادبا، ثبت وقایع، گردآوری، شرح و نقد آثار ادبی از همان آغاز گامهایی بود در راستای تاریخنگاری ادبی. این حرکت در طی تاریخ، حالتی تکاملی به خود پذیرفت؛ چنانکه از شکل زندگینامهای گذشته به شیوه علمی تاریخ ادبیات امروزی، تحول یافته است. در این بین، زبان عربی که میراثدار ادبیاتی است مترقی، همواره بر ستیغ افتخار تکیه داده از دیرباز تا کنون، تاریخنگارانی زبده را به خود دیده است که بیشک بسیاری از یافتههای ادبی جدید را در آثار خود جای دادهاند. «الجامع فی تأریخ الأدب العربی الحدیث» از حلقههای اخیر تاریخ ادبیات نگاری عربی است که مؤلف آن «حنا الفاخوری» کوشیده با جامعیت و بهرهگیری از اصول جدید، تاریخ قابلی عرضه کند؛ البته توفیقاتی یافته اما آسیبهایی نیز در آن به چشم میخورد که مجموع آسیبهای موجود، این کتاب را تا حدودی از معیارهای علمی تاریخ ادبیات نگاری دور نموده به ساختار سنتی این فن نزدیکش میکند. بر همین اساس، این نوشته بر آن است با استفاده از شیوهای تحلیلی-توصیفی و با نگاهی انتقادی به آسیبشناسی اثر پرداخته، بحثی را آغاز و به انجام رساند.
From the very beginning, the study of scholars, poets, and writers’ lives and keeping written records of their literary works and commentaries were considered the first steps towards literary historiography. This movement has developed from the traditional biography writing into modern scientific literary history. Arabic which inherits a modern literature has benefitted from some seminal historiographers who undoubtedly keep a lot of new literary findings in their works.
Al-jame fi tarikhe al-adabe al-arabial-hadis is one of the recent loops of Arabic literary historiography circle whose author, Hana Al-fakhuri, has attempted to tender a worthy history by using modern theories. In spite of having some good points, the number of problems and shortcomings has pushed this book away from the scientific criteria of literary history writing and made it close to the traditional works. Because of this important reason, the main objective of this article is to study the pathology of this book from a critical point of view within a descriptive-analytical framework.
Machine summary:
مقدمه از جمله مباحث بسیار ارجمند در حوزة ادبیات ، مقولۀ «تاریخ ادبیات » است که مثل بیشتر مقوله های مربوط به ادبیات ، از یک تعریف جامع و مانع برخوردار نیست ، اما آن - چه به عنوان فصل مشترک تعاریف متعدد می تواند مورد توجه قرار گیرد این است که در تاریخ ادبیات ، آثار ادبی هر کشور یا هر قوم یا هر زبان را با توجه به سیر تاریخی آن ها و در پی هم نقد و تحلیل می کنند.
(فتوحی ، ١٣٨٧: ٥٢) بر همین مبنا می - توان تاریخ ادبیات حنا الفاخوری را مورد ارزیابی قرار داد؛ فاخوری در بررسی ادبا، عموما بعد از ذکر تاریخ و سرگذشت زندگی شخصی و ادبی ، به عوامل تأثیرگذار در روند فکری شان می پردازد برای نمونه او وقتی دربارة «امین الریحانی » بحث آغاز می کند ابتدا به زندگی اش از تولد و تحصیل و جریانات شخصی ، اهتمام می ورزد (لاتا:٢٦٨ـ٢٦٩) سپس به متغیرهایی که شخصیت ادیب را شکل می بخشد ورود کرده عوامل برجسته از شخصیت اش را این گونه شرح می دهد: « هو رجل الوعی و التحرر و الثورة »، «کان الریحانی رجل الإنسانیۀ السمحاء»، « هو رجل العقل »، « هو رجل الایمان الذی یثور »، « هو أیضا رجل الجرأة و الصراحۀ » و « هو أخیرا رجل الوطنیۀ الصادقۀ » (همان :٢٧٠).