Abstract:
میقات عقیق زمانی توسط پیامبر(ص) برای مردم عراق تعیین شد که هنوز کشوری به این نام پدید نیامده بود و ایشان با استفاده از علم غیب، آن را تعیین فرمودند. میقات وادی عقیق هرچند هم اکنون کمتر مورد بهره برداری قرار میگیرد ولی با توجه به ساخت تأسیساتی در منطقة «الضریبه» در آینده مورد استفاده بیشتری قرار خواهد گرفت. در این نوشتار فقهی، با شفاف سازی ابتدا و انتهای دقیق مکان میقات عقیق، در پی آنیم که بگوییم: عقیق، میقات حج و عمرة تمام کسانى است که از نواحى شرقى عبور میکنند. همچنین در حال اختیار، احرام از هر سه بخشِ عقیق؛ یعنی مسلخ، غمره و ذات عرق جایز است.
Machine summary:
اثبات میقات عقیقبه اجماع فقیهان شیعه (طوسی، ۱۴۰۷، ج۲، ص۲۸۳؛ نراقی، ۱۴۱۵، ج۱۱، ص۱۶۶؛ نجفی، ۱۴۰۴، ج۱۸، ص۱۰۴) وادیِ عقیق، میقاتِ مردم عراق، نجد و تمام کسانی است که از مناطق شرقی به مکه میآیند؛ البته در میزان محدودة آن، اختلاف وجود دارد؛ چه آنکه میان فقیهان بحث است که آیا احرام در هر سه نقطه در حال اختیار جایز است، یا مسلخ و غمره براى حال اختیار و ذاتعرق براى زمان تقیّه میباشد.
در مجامع روایی، سه تعبیر دربارة میقات عقیق ذکر شده است: «لاهل العراق العقیق»، «لأهل المشرق العقیق» و «لأهل نجد العقیق»؛ برخی روایات از جمله، صحیح رفاعةبن موسی (شیخ صدوق، ۱۴۰۴، ج۲، ص۱۹۸)، صحیح ابی ایّوب الخراز (کلینی، ج۴، ص۳۱۹)، صحیح حلبی (کلینی، ج۴، ص۳۱۹)، صحیح علی بن رئاب (حمیری، ۱۴۱۳، ج۱، ص۱۶۴؛ کلینی، ح۴، ص۳۰۸)، موثقة ابنبکیر (حمیری، ص۱۶۴ و ۱۷۳) و روایت عمربن یزید (طوسی، ۱۴۰۷، ج۵، ص۵۶)، عقیق را میقات مردمان «نجد» و برخی همچون؛ صحیح معاویة بن عمار (کلینی، ج۴، ص۳۱۸) و معتبرة حسن بن علی وشاء (شیخ صدوق، ۱۴۰۴، ج۱، ص۱۸) میقات مردمان «عراق» قرار داده شده است ولیکن، روشن است این تعابیر قابل جمع هستند؛ چه آنکه روایتیکه نجد و یا عراق را فرموده، بیانگر اختصاص نیست و شاهد جمع نیز روایت «اهل مشرق» است که هر دو مورد نجد و عراق را شامل میشود.
روشی دیگر برای جمع بین این دو دسته روایات این است که «حمل بر معذورین» شود (طوسی، ص۲۱۰)؛ یعنی روایاتی که میگوید ذاتعرق داخل عقیق و احرام در آن صحیح است، حمل بر افراد معذور گردیده است و روایاتی که پایان عقیق را غمره می-داند، حکم میقات اختیاری را بیان داشته است؛ پس در اینجا تعارضی وجود ندارد.