Abstract:
از آغاز پیدایش سینما در ایران تا امروز مجموعه آثاری پدید آمدهاند که با عنوان کلی فیلمهای کلاه مخملی شناخته میشوند. این فیلمها با بهرهگیری آگاهانه و مکرر از عناصر محتوایی و بصری فرهنگ عامه توانستهاند در ادوار مختلف سینمای ایران حضور داشته، مخاطبان عام و گاهی خاص را جذب کرده و به رونق صنعت سینمای ایران یاری رسانند. در این پژوهش علاوهبر تاکید بر ضرورت توجه به رویکرد مطالعات فرهنگی در تبیین تولیدات سینمای ملی و نفی نخبهگرایی فرهنگی، از آرای اروین پانوفسکی در تحلیل سطوح معنایی تصاویر و تمایز میان شمایلنگاری و شمایلشناسی استفاده شده و تاثیر این آراء بر رویکرد گونهشناسی موسوم به رویکرد شمایلنگارانه در مطالعات سینمایی بررسی میشود. در ادامه و پس از تشریح سیر تاریخی سینمای کلاه مخملی تلاش میشود با بهرهگیری از عناصر شمایل نگارانه و شمایلشناسانه، سطوح معنایی این آثار بهعنوان یک گونه سینمایی تشریح شده و نشان داده شود که چگونه این آثار سینمایی با آگاهی از زمینههای تاریخی موثر بر مخاطبان بومی و بهرهگیری از عناصر بصری فرهنگ عامه و رویکرد مفهومی به آئینهای فتوت و جوانمردی به عنوان گونهای از سینمای ملی قابل تحلیل هستند و حوزه مهمی در مطالعات سینمای بومی به شمار میآیند.
Machine summary:
"در ادامـه و پس از تشریح سیر تاریخی سینمای کلاه مخملی تلاش میشود با بهره گیری از عناصر شمایل نگارانه و شمایل شناسانه ، سطوح معنایی این آثار به عنوان یک گونه سـینمایی تشـریح شـده و نشان داده شود که چگونه این آثار سینمایی با آگاهی از زمینه های تاریخی مـوثر بـر مخاطبـان بومی و بهره گیری از عناصر بصری فرهنگ عامه و رویکـرد مفهـومی بـه آئـین هـای فتـوت و جوانمردی به عنوان گونه ای از سینمای ملی قابل تحلیل هسـتند و حـوزه مهمـی در مطالعـات سینمای بومی به شمار میآیند.
از ایـن رو بایـد ایـن سـه سطح را در سینمای کلاه مخملی واکاوی کرد و نشان داد که چگونه این آثـار بـا بهـره گیـری از عناصر بصری برگرفته از فرهنگ عامه ، با مخاطب توده ای خود ارتبـاط برقـرار کـرده و او را بـه بازخوانی این وجه تصویری ترغیب میکنند.
در سینمای کلاه مخملی برای مخاطبی که با این آثار ارتباط گونـه ای دارد، دریافـت معنـا در سطح شمایل نگارانه همانا فهم این مسأله است که شخصیت کلاه مخملـی، بـازآفرینی عیـار یـا قلندر سنتی ایرانی است که اگرچه شمایل امروزین پیدا میکند اما همچنان مسائل و موضـوعات اجتماعی و شخصی مربوط به خود را به همـراه دارد.
بحث و نتیجه گیری در حالیکه مطالعات سینمایی در سطح کلانش در جست وجوی ناشناخته ها در جهـان سـینما است ، در هژمونی نخبه گرایی منتقدان وطنی و فقدان رویه و رویکردهای ضدنخبه گرایـی معاصـر در مطالعات سینمایی ایرانی، هنوز آن طور که باید به عناصر خاص زیبایی شناسی سینمای بـومی پرداخته نشده است و چنان که اشاره گردید گونه فیلم کلاه مخملی یکی از همین موارد مورد کـم توجهی به شمار میآید."