Abstract:
مفهوم «موجُو» از مفاهیم بنیادی فرهنگ و تفکر ژاپن است که در مقایسه با سایر مفاهیم و کلیدواژههای ضروری برای درک فرهنگ ژاپن در ایران کاملاً ناشناخته مانده است. درک این مفهوم پیششرط لازم برای درک موضوعاتی مانند چرایی اهمّیت «ساکورا» یا همان شکوفههای گیلاس در فرهنگ ژاپن، دلیل ارجحیّت چوب بر سنگ در معماری ژاپنی، چگونگی توجیه سنّت شکمدری ساموراییها، پدیده کامیکازه، چرایی خاص بودن معنی واژه بیانگر خداحافظی در زبان ژاپنی یعنی سایونارا، و همچنین درک درونمایه بسیاری از اشعار ژاپنی و بهویژه هایکو است. موجُو بیانگر نوعی جهانبینی است که در طول تاریخ پرفراز و نشیب ژاپن و از طریق ادغام تفکرات اصیل ژاپنی با تفکرات بودیسم شکل گرفته است. مقاله حاضر پس از تبیین معنی لغوی و مفهومی موجُو نمودهای آن را در ادبیات، فرهنگ، جامعه و زبان ژاپن بررسی میکند و تلاش میکند که از دیدگاه یک فرد غیرژاپنی یکی از جنبههای جهانبینی ژاپنی را واکاوی کند. نگارنده با دقیق شدن بر روی مفهوم موجُو و تفاسیر موجود از آن تلاش میکند برداشت جدیدی از این مفهوم ارائه دهد؛ برداشتی که مفهوم موجُو را بهصورت «گریز از ابدیّت» تفسیر میکند. مقاله حاضر در پی پاسخ دادن به چرایی این برداشت است.
Machine summary:
درک این مفهوم پیششرط لازم برای درک موضوعاتی مانند چرایی اهمیت «ساکورا» یا همان شکوفههای گیلاس در فرهنگ ژاپن، دلیل ارجحیت چوب بر سنگ در معماری ژاپنی، چگونگی توجیه سنت شکمدری ساموراییها، پدیده کامیکازه، چرایی خاص بودن معنی واژه بیانگر خداحافظی در زبان ژاپنی یعنی سایونارا، و همچنین درک درونمایه بسیاری از اشعار ژاپنی و بهویژه هایکو است.
اما آیا بهراستی جهانبینی و انگیزه خلبانان ژاپنی که متهورانه جنگنده خود را به دل ناوهای دشمن کوبیدند، با انگیزه کسانی که با بستن مواد منفجره به خود حملات انتحاری میکنند، یکی است؟ شاید در نگاه اول نتوان بین کلیدواژههای معرف فرهنگ ژاپن، مانند ساکورا، سامورایی، کامیکازه با شیوه نگرش ژاپنیها به حیات و متعاقبا مسئله خودکشی نقطه مشترکی پیدا کرد.
سوم، تحقیقاتی است که موجو را از منظر جهانبینی ژاپنی واکاوی کردهاند، مانند کو 14 (۲۰۰۷)، یامااوری 15 (۲۰۰۵)، موراکامی 16 (۲۰۰۱) کاکیموتو 17 (۱۹۹۰)، موری 18 (۱۹۹۰) که نقش مفهوم موجو را در اعتقادات مردم ژاپن، خصوصا در نحوه برداشت آنها از مفاهیمی چون مرگ و زندگی و Suga Tanaka Hario Ōta Shiu Sekiguchi Tokunaga Ogura Sueki Motoori Norinaga genji-monogatari برای مطالعه نسخه تطبیقی و فارسی آن، ر.
shintō Nakamura Abe hotokegami نکته فوق نکتهای کلیدی برای درک مفهوم موجو در فرهنگ ژاپن است، زیرا بودیسم بر درک موجو از راه منطقی و بهصورت عینی _ و نه از راه احساس و بهصورت ذهنی _ تأکید دارد، اما در عمل، در ژاپن این دو نه بهطور کامل با هم در تضاد بودند و نه بهطور کامل با هم التقاط پیدا کردند، بلکه آمیزهای از منطق و احساس شد.
Nihon Bungaku Kenkyū ni Okeru Mujōkan ni Tsuite [Mujō in researches about Japanese literature].