Abstract:
در حقوق ایران، طبق ماده 1167 قانون مدنی »طفل متولد از زنا ملحق به زانی نمیشود«، لکن هیات عمومی دیوان عالی کشور، زانی را پدر عرفی طفل تلقی کرد؛ در نتیجه، کلیه تکالیف مربوط به پدر از جمله اخذ شناسنامه برعهده او میباشد؛ بنابراین، اگر پدر عرفی که سرپرست قانونی طفل به شمار میرود، در نگهداری او تقصیر کند و طفل خساراتی به دیگران بزند، پدر عرفی (زانی) طبق ماده 7 قانون مسئولیت مدنی عهدهدار جبران زیان خواهد بود. اگر سرپرست استطاعت جبران خسارت را نداشته باشد، زیان از مال مجنون یا صغیر جبران میشود. اینکه آیا صغیر یا مجنون اصالتا زیان را جبران میکنند یا به جانشینی از سرپرست، زیان از مال او جبران میشود، اختلاف عقیده وجود دارد؛ به نظر میرسد صغیر یا مجنون بتواند پس از جبران خسارت، در صورت ملائت به سرپرست مراجعه کند. باتوجه به تشتت مقررات و رویههای قضایی در حقوق ایران لازم دیده شد در این پژوهش در زمینه مبنا و حدود مسئولیت والدین و دیگر سرپرستان کودکان که مصداق بارزی از مسئولیت مدنی ناشی از فعل غیر میباشد به تحلیل رویکرد قانون و رویه قضایی ایران درخصوص این مسئولیت پرداخته و نقاط قوت و ضعف آن مشخص شود.
Machine summary:
"حال اگر صغیر هنگام حضور در مدرسه یا محل کارآموزی مرتکب فعل زیانآوری شود و زیاندیده بتواند تقصیر معلم یا استادکار را مبنی بر عدمنظارت یا کنترل کافی اعمال صغیر، یا مدیر مدرسه یا کودکستان را در عدم رعایت اصول فنی موسسه مانند به کار گماردن اشخاصی که استعداد روانی یا اخلاقی لازم برای نگهداری یا مواظبت از صغار را ندارند، اثبات نماید و همچنین اگر بتواند تقصیر مشترک آنها و والدین را به خاطر عدمتربیت صحیح فرزندان ثابت نماید میتواند علیه افراد مقصر اقامه دعوی نماید و چون بر حقوق مسئولیت تضامنی خلاف اصل است در این فرض مسئولیت سرپرستان مقصر یک مسئولیت مشترک است.
سوالی که مطرح میشود، این است که اگر سرپرست در تربیت صغیر کوتاهی کند و او موجب خسارت به دیگری شود، آیا سرپرست مسئول جبران خسارت وارده هست یا خیر؟ به عبارت روشنتر، آیا تقصیر در تربیت میتواند در نگهداری به شمار رود و مشمول ماده 7 قانون مسئولیت مدنی گردد؟ به نظر میرسد پاسخ، مثبت باشد؛ زیرا کودکی که درست تربیت نشده باشد، در نگهداری و مواظبت از او کوتاهی صورت گرفته است.
حال آنکه مسئولیت تضامنی محجور به همراه سرپرست مسئولیتی معلق یا مشروط است که خلاف اصل میباشد، زیرا در نظام حقوق اسلامی و قانون مدنی اصولا مسئولیت جبران زیانی که یک نفر به دیگری وارد کرده است فقط به عهده خود اوست، هرچند وارد کننده زیان محجور باشد؛ اما اگر وارد کننده زیان صغیر غیرممیز و مجنون باشد و شخص دیگری مثل والدین او مسبب ایراد خسارت باشند (کاتوزیان(الف)،1369: 54)، بطوریکه سبب و عرفا اقوی از مباشر تلقی شود، یا در مورد صغیر ممیز که طبق ماده 7 ق."