Abstract:
در بخش مفاهیم، تعریف نهاد ازنظر نورث، ویلیامسون و سرل بررسی شده است. سپس چیستی اعتباریات اجتماعی از دیدگاه عامه طباطبایی (رحمة الله) و همسانی آنها با چیستی نهاد از دیدگاه سرل، رابطه اعتباریات اجتماعی با احکام گیری نهادها و ویژگی های نهادی شریعت، مبنا قرارگرفتن این احکام جهت شکل ساز تحول علوم احکام شریعت مورد تحقیق واقع شده است. این مباحث زمینه اجتماعی با رویکرد تاثیرپذیری این علوم از احکام ثابت و متغیر شریعت اسامی است؛ زیرا علم به دنبال تامین نیاز معرفتی است و نیاز معرفتی درک و تبیین واقعیت است.واقعیت های اجتماعی در هر جامعه ای متناسب با ساختار
نهادهای اجتماعی آن جامعه شکل می گیرند.پس در هر جامعه ای که ساختار نهادهای اجتماعی آن هماهنگ با احکام ثابت و متغیر شریعت اسلامی باشد،واقعیت اجتماعی آن جامعه هم متناسب با همان ساختار پدیدار می شوند.از این رو،رابطه منطقی(واقعی)بین نهادها و اعتباریات اجتماعی و احکام
شریعت با موضوع علوم اجتماعی به عنوان واقعیت های اجتماعی به وجودمی آید.این مقاله اولا،
به دنبال اثبات رابطه منطقی بین نهادها و اعتباریات اجتماعی و احکام شریعت با علوم اجتماعی است و ثانیا،در جست و جوی اثبات تاثیر نهادهای اقتصادی هماهنگ با احکام شریعت بر شکل گیری واقعیت های اقتصادی متناسب با همان نهادها است و اقتصاددان با توجه به این واقعیت های اقتصادی برخاسته از نهادی هماهنگ با شریعت می تواند نظریه پردازی علمی کنند.بر همین اساس،در یک اقتصاد پولی جریان پول در قالب نهاد بهره یا سود سرمایه واقعیت های اقتصادی متفاوتی را در حوزه تولید و توزیع و مصرف به دنبال دارد؛همچنان که این دو متغیر اقتصادی بر شکل گیری تعادل و عدم تعادل اقتصادی جامعه تاثیر مستقیم دارند و در نتیجه اقتصاددان می تواند واقعیت های اقتصادی نشئت گرفته از نهادهای اقتصادی هماهنگ با شریعت را مورد توجه قرار داده و براساس آنها متغیرات مستقل و تابع این واقعیت های اقتصادی را در قالب نظریات علمی تحلیل و تبیین کند.
Machine summary:
بر همین اساس، در یک اقتصاد پولی جریان پول در قالب نهاد بهره یا سود سرمایه واقعیتهای اقتصادی متفاوتی را در حوزة تولید و توزیع و مصرف به دنبال دارد؛ همچنانکه این دو متغیر اقتصادی بر شکلگیری تعادل و عدم تعادل اقتصادی جامعه تأثیر مستقیم دارند و درنتیجه اقتصاددان میتواند واقعیتهای اقتصادی نشئتگرفته از نهادهای اقتصادی هماهنگ با شریعت را مورد توجه قرار داده و براساس آنها متغیرات مستقل و تابع این واقعیتهای اقتصادی را در قالب نظریات علمی تحلیل و تبیین کند .
از یکطرف، هنجارها، سنتها و آداب و رسوم را در پیدایش آن مؤثر دانسته و ازطرف دیگر، در تعریف خود به قوانین رسمی و غیررسمی که از جنس قانون و قراردادهای اجتماعی بهحساب میآیند توجه داشته است؛ درواقع، اختلاف و تنوع عناصر سازندة چیستی نهاد، موجب ابهام و اجمال ماهیت و مفهوم آن شده است و ازاینرو، جان راجرز سرل 1 فیلسوف ذهن و زبان معاصر 2 که یکی دیگر از پیشگامان نهادگرایی جدید است، هستیشناسی نهاد را از معرفتشناسی آن تفکیک کرده و از این جهت در بیان چیستی نهاد، گام مؤثری برداشته است.
محمدحسین نائینی، تقریر شیخ موسی نجفی خوانساری، قم، مؤسسۀ النشر الاسلامی، 1418؛ همچنین محاضرات فی اصول الفقه، ج4، ص248، محمداسحاق فیاض، النجف الاشرف، مطبعۀ النجف، 1385ﻫ).