Abstract:
«وســیله» و «توسّ ــل» از ریشــه «و ـ س ـ ل» بــه معنــای تقــرب و وســیله نزدیکــی بــوده و یکــی از مفاهیــم کاربــردی در فرهنــگ دینــی اســت کــه بررســی جایــگاه و اهمیــت آن ضــروری می نمایــد. توســل یکــی از اســباب هدایــت و معرفــت محســوب می شــود کــه در رفــع نیازهــای بشــری موثــر اســت. بحــث توســل از نظــر مفهــوم و مصــداق بــا ســبب و شــفاعت نیــز ارتبــاط دارد و بررســی ایــن واژه هــا در پرتــو قــرآن و ســنّ ت از مناســب ترین شــیوه ها محســوب می شــود. از آنجــا کــه مســاله توســل بــا باورهــای دینــی و عقیــده توحیــدی ارتبــاط تنگاتنگــی دارد، در مــواردی شــبه شــرک آمیــز بــودن آن مطــرح می شــود. حتــی فرقه هــای مختلــف اســلامی، برداشــتی متفــاوت از ایــن مســاله دارنــد و گاهــی موجــب نفــی و تکفیــر همدیگــر شــده و زمینــه کینــه و دشــمنی را فراهــم آورده اســت. از ایــن رو، بررســی ایــن موضــوع از جوانــب مختلــف حائز اهمیت بوده و تحلیل آن می تواند بسیاری از شبهات و اختلافات را برطرف سازد.
Machine summary:
از ايــن رو انســان بــراي رســيدن بــه خــدا و سـعادت ابـدي بـه غيـر خـود نيـاز دارد و مسـتعان حقيقـي ، خداونـد متعـال اسـت کـه برآورنـدٔە نيازهـاي انسـان اسـت و سـاير اسـباب و علـل در طـول ارادٔە پـروردگار و بـراي رسـيدن انسـان سال بيست و سوم 18 تفسير مفاهيم بـه خداسـت .
ايـن کلمـه گاهـي وسيله در قرآن شمارٔە ٩٢ 19 مشـتق از وسـل و بـه معنـاي آنچـه کـه بـه واسـطۀ آن بـه چيـزي تقـرب جوينـد آمـده ، و گاهـي بـه معنـاي درجـه اي در بهشـت بيـان شـده اسـت .
فراهيـدي در کتـاب العيـن مي نويسـد: وسـل فـل ن الـي الله وسـيلة ؛ إذا عمـل عمـل تقـرب بـه إليـه ؛ فل نـي بـراي تقـرب بـه خـدا وسـيله اي بـه کار بـرد، يعنـي : عملـي کـه موجـب تقـرب اسـت انجـام داد.
آلوسـي در تفسـير آيـۀ ٣٥ سـورٔە مائـده ، ضمـن پرداختـن بـه معنـاي لغـوي ، وسـيله را فعلـي دانسـته اسـت کـه بـه وسـيلۀ آن بـراي تقـرب بـه خداونـد سـبحان توسـل جسـته مي شـود.
٩ زمخشــري در تفســير خــود آورده اســت : الوســيلة : کل مــا يتوســل بــه أي يتقــرب مــن قرابــة أو صنيعـة أو غيـر ذلـک ، فاسـتعيرت لمـا يتوسـل بـه إلـي الله تعالـي مـن فعـل الطاعـات و تـرک المعاصـي ؛ وسـيله ، هـر چيـزي کـه بـه واسـطۀ آن تقـرب جسـته مي شـود.
فقالـوا مـن يسـکن معـک فيهـا يـا رسـول الله ؟ قــال : فاطمــه و بعلهــا و الحســن و الحســين ؟«؛از حــارث روايــت شــده کــه گفــت : رســول خـدا؟ فرمـود: »در بهشـت درجـه اي اسـت کـه وسـيله ناميـده مي شـود و آن بـراي نبـي اسـت اميـدوارم آن مـن باشـم .