Abstract:
کنترل و تنظیم بازارهای شهری، از موارد اعمال نفوذ حکومتها بوده است. در دوره پهلوی اول برای تنظیم بازار از ابزارهای مختلفی استفاده شد؛ یکی از این ابزارها نهاد بلدیّه بود. نهاد نوپایی که دیرزمانی از تأسیس آن نمیگذشت و در دوره پهلوی اول به عنوان ابزاری در دست حاکمیت در جهت نوسازی جامعه استفاده میشد و از این جهت نهاد پر اهمیتی بود. یکی از وظایفی که بر عهده بلدیّه نهاده شده بود، تنظیم بازار و جلوگیری از قحطی و کمبود کالاهای اساسی در شهر بود. در راستای این وظیفه،بلدیّه امکان مداخله در امور مربوط به بازار را یافت و تا حدی بر اصناف گوناگون کنترل پیدا کرد. در همین راستا بلدیّه به گسترش فضای فیزیکی بازار پرداخت، از سدمعبر توسط کسبه جلوگیری کرد، به بهداشت مواد غذایی که در بازار ارائه میشد، پرداخت و از همه مهمتر به تنظیم بازار کالاهای اساسی مانند نان و گوشت پرداخت. در کنار مخالفتهایی که بخش سنتی جامعه با این تغییرات داشت گروههای دیگر جامعه از این اقدامات رضایت داشتند و حتی برخی از اصناف خواستار ورود بیشتر بلدیّه در امور مربوط به بازار و صنف هایشان بودند. این تحقیق با روش توصیفی و تحلیلی و بر اساس بهرهگیری از اسناد و روزنامههای دورة پهلوی اول تنظیم شده است. هدف این تحقیق بررسی فعالیتهای نهاد نوپای بلدیّه در زمینه چگونگی عرضه و تقاضای کالاهای اساسی و کنترل و تنظیم بازار است و سعی دارد به این پرسش اساسی پاسخ دهد که در اثر فعالیتهای بلدیّه در این زمینه چه تغییراتی در وضعیت معیشت مردم ایجاد شد؟ در پاسخ به این پرسش به وظایف مشخص شده بلدیّه در این زمینه پرداخته میشود و سپس اقداماتی که این نهاد در زمینه کنترل اقلام معیشتی مردم انجام داد را بررسی کرده، به اعتراضات و شکایات مردم پرداخته و در نهایت نتیجه فعالیت نهاد بلدیّه در این زمینه ذکر می شود.
Machine summary:
"اقدامات بلدیه در زمینه نظارت بر بازار گوشت اداره ارزاق و اصناف بلدی در امور مربوط به تأمین گوشت شهر دخالت داشت و ایـن کـار را در دو قسمت دنبال می کرد١- جنبه مالی آن ؛ ٢- جنبه صحی و بهداشتی آن (مختاری ، ١٣٨٠: ٢٥/٤)انجمـن بلدی تهران «کمپانی گوشت » را تشکیل داد تا از روند تـصاعدی قیمـت آن جلـوگیری کنـد، ولـی بـا مقاومت قصابان مواجه گردید.
به عنوان مثال بلدیه رشت نرخ اجناسـی ماننـد پنیـر،دوغ ، روغن و غیره را طبق اعلانی مشخص نمودو تأکید نمود که «احدی حق فروش اجناس خود را زاید بـر مبلغ فوق نخواهد داشت » (سند شماره ٢٩٣١١٦٠،مرکز اسناد ملی ایران )؛ یا بلدیه تهـران در نامـه ای از وزارت کشور خواست جهت جلوگیری از گران فروشی کلاه و لبـاس و پارچـه هـای زنانـه ، قیمـت هـادر گمرک مشخص گردند(مختاری ، ١٣٨٠: ٢٣٨).
اصناف و صاحبان املاک توسعه معابر را در وحلـۀ اول به معنای از بین رفتن منافع شخصی خود قلمداد نمودند،کـسب مجـوزو مـشخص کـردن قیمـت کالاها را نوعی مداخله در کسب و کار خود می دیدندو راه برای احتکاروکم فروشـی و مـواردی از ایـن دست بسته و بسته تر شد؛ اما بلدیه با اعلان هاو بخشنامه های خود بـه بـازار ورود کـردو بـا پـشتیبانی حکومت مرکزی در برابر مخالفت هاو کارشکنی ها ایستادو به تدریج با گذر زمان تسلط بیشتری بر بازار پیدا کردو مخالفان سنتی این نهاد ندرن هم مجبور به تبعیت از آن شدند."