Abstract:
پژوهش حاضر با رویکردی بینارشتهای دیدگاه سید جمالالدین اسدآبادی در زمینه کارکردهای رواداری در تمدنسازی اسلامی را تبیین کرده است. اسدآبادی اندیشه احیاگری خود را بر پایه رواداری استوار کرده و نقش مهمی برای آن در تمدنسازی قائل است. از نظر او، مسائلی مانند باور به اسلام اصیل، روزآمدسازی اسلام متناسب با نیازها، گسترش مناسبات علمی با اندیشمندان دیگر، همگرایی و هماندیشی مسلمانان و نخبگان آنان در زدودن خرافات از جامعه از مهمترین محورهای پایهای برای چنین هدفی است. همچنین، فرهنگسازی رواداری بین ملتهای مسلمان، زمینه همگرایی و دوری از واگرایی و تفرقه را فراهم خواهد کرد.
This research has explained Sayyid Jamāl al-Dīn Asadābādī's perspective on the functions of tolerance in Islamic civilization-making with an interdisciplinary approach. Asadābādī bases his revival thought on tolerance and plays an important role in civilization. In his view, such issues as belief in origional Islam, the modernization of Islam in accordance with needs, the expansion of scientific relations with other scholars, the convergence and concurrence of Muslims and their elites in eliminating the superstitions of society are among the most important axes for such a goal. Also, the culture of tolerance among Muslim nations will provide a ground for convergence and prevent divergence and division.
Machine summary:
در زمینه پیشینه پژوهش گفتنی است آثاری مانند «بررسی و نقد دیدگاه سید جمال و محمد عبده» (یوسفی، 1390: 91-113)، «نقش امام خمینی در بیداری اسلامی در مقایسه با سید جمالالدین» (شیرودی و عابدی، 1392: 77-101)، «اندیشههای فلسفی، سیاسی و اجتماعی سید جمال» (کالن و احمد حسینی، 1382: 211-222)، «بیداری اسلامی و اندیشههای سید جمالالدین اسدآبادی» (باغچهوان، 1383: 227-242) از جمله مقالاتی هستند که بیشتر از ناحیه وحدت و مبارزه با استعمار، افکار و اندیشههای اسدآبادی را بررسی کردهاند و بیشتر جنبه سیاسی اندیشه وی را کاویدهاند و به جنبههای اجتماعی و عقیدتی وی از منظر رواداری نپرداختهاند.
وی اصلاح اندیشه دینی را لازمه تجدید حیات جهان اسلام دید (صاحبی، 1367: 203) و معتقد بود اسلام اصیل توانایی و ظرفیت شکوفایی فرهنگی و تمدنی جهان را دارد که در گام اول باید مسلمانان در تفکر خود راجع به توانمندیهای اسلام تحول ایجاد کنند و به این باور برسند که اسلام، دینی فرازمانی و فرامکانی است و گذر زمان نمیتواند غبار کهنگی بر آن بنشاند و از کارآیی آن بکاهد.
در تمدنسازی اسلامی مسلمانان باید در خصوص ظرفیتهای علمی جهان رواداری پیشه کرده، بدینوسیله ظرفیت استفاده از تمام علوم و معارف بشری را برای خود فراهم کنند؛ چراکه یکی از راههای تبلیغ دین و گسترش اسلام حضور علما و اندیشمندان مسلمان در همه صحنهها است.