Abstract:
کشف الاسرار و عدة الابرار اثر گرانقدر ابوالفضل رشید الدین میبدی در حوزه ترجمه و تفسیر، بخصوص تفسیر عرفانی قرآن است که اغلب پژوهشها در باب این اثر بیشتر حول محور بخش سوم کتاب میچرخد، حال آنکه بخش اول کشف الاسرار ترجمه ای زیبا از آیات و واژه های قرآنی است که کمتر مورد توجه قرار گرفته است. این نوشتار به تحلیل ترجمه میبدی در سه محور زبان و فکر و ادب میپردازد و بر آن است که نشان دهد که علاوه بر اینکه میبدی از کتابهایی چون لسان التنزیل در ترجمةخویش استفاده کرده ، خلاقیت نگاه شاعرانه و عارفانه خویش را در ترجمه آیات نیز دخیل کرده است. از رهگذر این پژوهش در مییابیم که میبدی نه تنها به انتخاب واژه های فارسی معادل لغات عربی دست میزند بلکه به لایه های پنهان معنایی آنها نیز نظر دارد و با رعایت امانتداری اندیشه های صوفیانه و ادبی خویش را در بافت کلام به کار میگیرد.
Machine summary:
تحلیل متن ترجمة سورة یوسف در سطح زبانی : بررسی لغوی یا سبک شناسی واژه ها : با نگاهی کلی به ترجمة آیات در النوبه الاولی به آسـانی در مییـابیم کـه میبـدی سـعی کرده است ترجمه ای تحت اللفظی و بسیار دقیق از آیات قرآن داشته باشد و در بسـیاری از موارد در برابر هر کلمة عربی یک کلمة رسا و بجای فارسی قرار میدهد آنگونه که هم جانب امانت رعایت شود و هم کارآیی زبان فارسی در این عرصه به نمایش گذاشـته شـود.
اگر چه تحلیل لغوی و سبک شناسی واژه هـا در محورهای گوناگون قابل بحث است اما مـا در اینجـا بـه تحلیـل لغـات بیشـتر از ایـن نگـاه میپردازیم : میبدی معادل کلمة «رحمان » در بسم الله الرحمن الرحیم ، «فراخ بخشایش » مـی آورد که ضمن ساخت ترکیبی زیبا و فارسی به رحمت عام خدا بـر همـة موجـودات اشـاره دارد.
عدول از معنی اصلی و ذکر مراد : به شیوه ای دیگر در ترجمة میبدی این است که گاه به جای آوردن معنـی اصـلی واژه ، مراد از آن واژه را ذکر میکند که نظیر آن را در تفسیر مجمع البیـان و لسـان التنزیـل نیـز دیده میشود ( رک لسان التنزیل ،ص ١٢ ) چنانچه آیة ٨ اخ را به جای برادر، هم مادر معنـی میکند و اشاره دارد به بنیامین که با یوسف از یک مادر اسـت : اذ قـالو لیوسـف و اخـوه ...
از دیگر ترجمه های قابل توجه که حاوی نکات ظریفی میباشد میتوان به موارد زیر اشاره کرد : در آیات مختلف این سوره ، میبدی امین و مؤمن را به معنـی اسـتوار ( در اندیشـه و کار) معنی میکند چنانکه در آیة ١٧ می آورد : و ما انت بمؤمن لنـا : و تـو مـا را بـه اسـتوار نخواهی داشت .