Abstract:
ملکالشعرا نجیبالدین جرباذقانی (گلپایگانی) از شاعران بزرگ ولی گمنام اواخر قرن ششم و اوایل قرن هفتم هجری است که دیوانی در حدود دوهزار بیت از او باقی مانده است. هر چند از احوال او اطلاع زیادی در دسترس نیست اما اغلب تذکرهنویسان او را از شاعران معروف عصر خود دانستهاند و شعرش را به زیبایی و روانی ستودهاند. بسیاری از لغات، ترکیبات، تعابیر و مضامینی که در شعر نجیبالدین به کار رفتهاند عینا یا با اندکی اختلاف در شعر حافظ وارد شدهاند. با وجود شباهتهای فراوان لفظی و معنایی که میان دیوان حافظ و دیوان نجیبالدین جرباذقانی وجود دارد تا کنون کسی به تحقیق درباره وجوه مختلف تشابه میان این دو اثر نپرداخته است. هدف از نگارش این مقاله بررسی جنبههای گوناگون شباهتهای لفظی و محتوایی میان شعر این دو شاعر از قبیل تشابه مضمون ابیات، تشابه یک مصراع، تشابه بخشی از یک مصراع، تشابه ترکیبات و همسانی وزن و قافیه است.
Malek-o-Shshoara Najiboddin Jorbazaqani (Golpaygani) is one of the great and unknown persian poets of the late sixth and early seventh century that his poems were praised because of its beauty and fluency. Many of vocabulary, composition, terms and concepts that used in poetry of Najiboddin came exactly or with little difference in poetry of Hafiz. Despite the numerous verbal and semantic similarities between poetry of Hafiz and Najiboddin Jorbazaqani, until now no research done about the various aspects of similarity between these two works and the potential influence of poetry of Najiboddin Jorbazaqani (Golpaygani) on poetry of Hafiz. Various aspects of similarity between these two works contains similar content, similar line, similar part of a line, similar prosody and rhyme. The aim of this paper -that was done through library method and the content analysis- is to examine various aspects of verbal and conceptual similarities between these two works.
Machine summary:
واژه های کلیدی: شعر فارسی، ادبیات تطبیقی، حافظ ، دیوان حافظ ، نجیب الدین جرباذقانی ١- مقدمه نجیب الدین جرباذقانی (گلپایگانی)١متخلص به نجیب و ملقب به ملک الشعرا، از شاعران توانای اواخر قرن ششم و اوایل قرن هفتم هجری است که به جز مطالب اندکی در تذکره ها، اطلاع چندانی از زندگی و احوال او در دست نیست .
محمود مدبری قبل از تصحیح و چاپ کتاب در مقاله ای با عنوان «نجیب الدین جرباذقانی قصیده سرای قرن هفتم » به معرفی این شاعر، حوادث عصر او، آثار و سبک شاعری او پرداخت .
مطالعه دیوان نجیب الدین و دقت در آن ما را به وجوه گوناگون انواع مشابهتهای لفظی (وزن و قافیه ، لغات و ترکیبات ) و محتوایی میان این کتاب و دیوان اشعار حافظ رهنمون میگردد، هر چند میتوان برخی از این مشابهتها را از مقوله مضامین مشترک شعر فارسی به شمار آورد.
یکی از کتابهایی که تشابهات فراوان لفظی و معنوی با دیوان حافظ دارد دیوان نجیب الدین جرباذقانی است ، هر چند میتوان گاه این مشابهتها را از مقوله مضامین مشترک شعر فارسی به شمار آورد اما حجم این تشابهات بیش از آنست که تنها با لغت تبادر از کنارش گذشت !
همسانی شعر حافظ و نجیب الدین گونه های فراوانی دارد و شامل تشابه مضمون ابیات ، تشابه یک مصراع ، تشابه بخشی از یک مصراع ، تشابه ترکیبات و همسانی وزن و قافیه است که در این مقاله به بخشی از این اشتراکات اشاره شده است .