Abstract:
انقلاب مشروطیت و ورود افکار و آراء جدید به ایران، تحولات سیاسی - اجتماعی فراوانی به دنبال داشت. گروه های مختلف جامعه مانند تجار بنا به دلایلی چون ارتباط سازمان یافته با بازرگانان داخلی و خارجی و به تبع آنها ارتباط با کشورهای غربی، از افکار و اندیشه های جدید آگاهی بیشتری داشتند. از اینرو در روند انقلاب مشروطه و برپایی مجلس شورای ملی و تاسیس انجمن های ایالتی نقش مهم و تأثیرگذاری مشخصی داشتند. پژوهش حاضر در پی بررسی وضعیت تجار سلطان آباد و نقش آنان در جربان انقلاب مشروطه و شکل دهی به انجمن های ایالتی این شهر است. سوال اصلی آنست که وضعیت فکری تجار سلطان آباد در آستانه پیروزی انقلاب مشروطه به چه صورتی بود و آنان چه نقشی در پیروزی این انقلاب و شکل گیری انجمن های ایالتی این ولایت داشتند؟ که در ادامه فرض پیش روی بر این اساس شکل می گیرد که تجار به دلیل شرایط شغلی خاص خود و ارتباط با دیگر مناطق ایران و تاجران خارجی با تفکرات آزادی خواهانه آشنائی قابل توجهی داشتند و همین موضوع سبب شد تا فعالیت های مهمی چه در زمینه پیروزی انقلاب مشروطه و چه در شکل دهی انجمن های ایالتی انجام دهند.
Machine summary:
سوال اصلی آنست که وضعیت فکری تجار سلطان آباد در آستانه پیروزی انقلاب مشروطه به چه صورتی بود و آنان چه نقشی در پیروزی این انقلاب و شکل گیـری انجمـن هـای ایـالتی ایـن ولایـت داشتند؟ که در ادامه فرض پیش روی بر این اساس شکل می گیرد که تجار به دلیل شرایط شغلی خاص خود و ارتباط با دیگر مناطق ایـران و تـاجران خـارجی بـا تفکـرات آزادی خواهانه آشنائی قابل توجهی داشتند و همین موضوع سبب شد تا فعالیت های مهمی چه در زمینه پیروزی انقلاب مشروطه و چه در شکل دهی انجمن های ایالتی انجام دهند.
٢. پیشینه پژوهش درباره پیشینه پژوهش حاضر باید گفت برخـی تحقیقـات جزئـی و کلـی در زمینـه تـاریخ سلطان آباد نگاشته شده است که البته در اغلب آن ها وضعیت فکری تجار و نقش آنـان در انقلاب مشروطه و انجمن های ایالتی این شهر در دوره مذکور چندان مورد توجه نبـوده و تنها اشاراتی گذرا به این موضوع صورت گرفته است ؛ از جمله این تحقیقات مـی تـوان بـه موارد زیر اشاره کرد: الف ) «تاریخ اجتماعی اراک » نوشته مرتضی ذبیحی (چهار جلد).
ج) دلیل دیگر حضور کنسولگری ها و کمپانی های تجاری خارجی در سـلطان آبـاد و مداخله بی مورد آنها در امور شهر و اختلافات آنها با تجار و کسبه عراق و ظلم و تعدی به آنها بود (ساکما، ٣٦/٧٢٣٣،) این کونسولگری های گرچه به ظاهرا تلاش می کردند مستقیما در حوادث جاری شهر دخالت نکنند؛ اما مداخلات غیر مستقیم آن ها، خصوصا انگلیسی ها و سویسی ها سبب وقوع حوادث تلخی مانند اغتشاش و بلوا در سال هـای ١٣٣٥ق /١٩١٧م (دهگــان ،١٣٤٥: ٢٢٢) و ١٣٢٩ ق/١٩١١م شــد کــه بــر اســاس اســناد موجــود (ســاکما، ٢٩٣/٥٩٦١، برگ ٢) عامل این فتنه ها را برخی شایعاتی دانسته اند که تجارتخانه «زیگلر» در عراق منتشر کرد و سبب تحریک مردم عوام و ساده لوحان شده بودنـد.
(
, 
, 
)
