Abstract:
دستیابی به بینش وحدت اسلامی و تشکیل امت واحده که مبنایی قرآنی دارد، از دیرباز مورد توجه پیامبر اکرم (صلیاللهعلیهوآله) و امامان معصوم (علیهمالسلام) بوده است. از این رو، در عصر امامرضا (علیهالسلام) و در پی گسترش بحثهای کلامی، موقعیتی پیش آمد که امام توانست با استفاده از شرایط موجود با بزرگان ادیان و مذاهب اسلامی مباحثه و مناظره کند و گامی در جهت اتحاد میان مسلمانان بردارد. این مقاله با انگیزه یافتن راهبردهای دستیابی به وحدت اسلامی با توجه به کلام رضوی به نگارش درآمده است. از این منظر، پرسش این پژوهش آن است که راهبردهای دستیابی به وحدت اسلامی در کلام امامرضا (علیهالسلام) چیست و چگونه میتوان به آن نائل شد؟ روش پژوهش توصیفی ـ تحلیلی و از نوع بنیادی است که با مطالعه کلام رضوی، راهبردهای رسیدن به وحدت اسلامی آشکار خواهد شد. مطالعات و بررسی کلام امامرضا (علیهالسلام) به انگیزه شناسایی راهبردهای وحدت اسلامی نشان داد عالم آل محمد (صلیاللهعلیهوآله) در برابر خلافت عباسی در شرایط مختلف با سخنان بجا و اقدام صحیح خود، میان مسلمانان برابری و یکدلی برقرار و بر فرهنگ همدلی، اتحاد و وحدت اسلامی میان تمام مسلمانان تاکید کرده اند. مهمترین راهبردهایی که امامرضا (علیهالسلام) در احادیث خود در زمینه وحدت اسلامی بیان داشتهاند، عبارت است از: بینش توحیدی، تاکید بر قرآن، تمسک به سیره نبوی، توجه به آرمان مهدویتگرایی، مداومت بر ذکر صلوات بر محمد (صلیاللهعلیهوآله) و خاندان مطهرش (علیهم السلام)، توجهدادن به اصول و مبانی وحدت در مناظرهها و اخوت ایمانی.
Machine summary:
به دنبــال ايــن مقدمــه ، فصـلنامه علمي -پژوهشي فرهنگ رضوي سال ششم ، شماره ٢٣، پاييـز ١٣٩٧ پرســش اصلــي ايــن پژوهــش آن اســت کــه راهبردهــاي عملــي دســتيابي بــه وحــدت و اتحــاد و همدلــي اســلامي در کلام امام رضا(عليه الســلام ) چيســت و چگونــه مي تــوان بــه آنهـا دسـت يافـت ؟ روش کار در پژوهـش حاضـر توصيفـي ـ تحليلـي اســـت .
آخريـن اثـر «راهبردهـاي تقريـب اديـان و مذاهـب در سـيرٔە رضـوي بـا تأکيـد بـر مناظـرات و احتجاجـات » اسـت کـه خادمـي و همـکاران (١٣٩٥) صرفـاً آداب و اخــلاق مناظــره چــون تأکيــد بــر مشــترکات اديــان ، اســتناد بــه قــرآن و ســنت اهــل بيت (عليهم الســلام )، التــزام بــه اخــلاق انســاني (احترام و مهــرورزي ) و مــواردي از ايــن فصـلنامه علمي -پژوهشي فرهنگ رضوي سال ششم ، شماره ٢٣، پاييـز ١٣٩٧ دســت را از نــگاه امام رضا(عليه الســلام ) روشــي بــراي نزديکــي و وحــدت ميــان افــکار و افــراد ذکــر مي کننــد.
فصـلنامه علمي -پژوهشي فرهنگ رضوي سال ششم ، شماره ٢٣، پاييـز ١٣٩٧ در برخــي از ادعيــۀ منقــول از حضــرت ، مســئلۀ امــت واحــده بــا موضــوع وحدانيــت خداونـد قريـن گرديـده اسـت ، لـذا آنان کـه بـه ايـن خـدا ايمـان دارنـد، پيـرو يـک ديـن و اعضــاي يــک امتنــد؛ آنجاکــه امام رضا(عليه الســلام ) در دعايــي کــه به عنــوان تعقيــب نمــاز پيامبر(صلي الله عليه وآلــه ) تعليــم داده شــده ، اوج وحــدت امــت را در پرســتش يــک خــدا ديــده و مي فرماينــد: «لاإلــه إلاّالله ُرُّبنــاورب ُّآبائنــاالأوّليــن لاإلــه إلاّالله ُإلهــاًواحــداًو نحْـن ُلـه ُُمْسـلُمون لاإلـه إلاّالله لانْعُبـدُإلاّإّيـاه ُُمخْلصيـن لـه ُالدّيـن ولـوْکـره اْلُمشْـرکُون لاإلــه إلاّالله ُوْحــده ُوْحــده ُأْنجــزوْعــده ُونصــرعْبــده ُوهــزم الأْحــزاب وْحــده ُاللُهــم ّلــک أْســلْمت ُوبــک آمْنــت ُوعلْيــک توکّلْــت ُوبــک خاصْمــت ُوإلْيــک حاکْمــت ُيــارب ّيــا رب ّ.