Abstract:
حکایت یکی از پرکاربردترین قالبهای روایی در ادبیات فارسی است که ادبیات تعلیمی برای انتقال مفاهیم اخلاقی و اجتماعی از آن بسیار بهره برده است. با پیدایش رسانههای جمعی و اجتماعی در عصر حاضر و کارکرد تعلیمی و آموزشی رسانه، این مسئله قابل طرح است که آیا قالبهای ادبیات تعلیمی میتوانند در تولیدات تعلیمی رسانهای بازآفرینی شوند و چگونه میتوان از قالبها و شیوهای روایی ادبیات کهن برای رسانههای امروز الگو گرفت. پژوهش حاضر با روش مطالعه موردی به مقایسه شیوه روایت در حکایات گلستان سعدی و قالب رسانهای آگهی خدمات عمومی (PSA) میپردازد. آگهی خدمات عمومی، قالبی کوتاه برای انتقال پیامهای عامالمنفعه و غیرتجاری است که چندین دهه از تولید آن در همه انواع رسانههای مکتوب، شنیداری، دیداری و نوین تولید میگذرد و بهلحاظ کارکرد و نوع روایت، با حکایات تعلیمی گلستان سعدی قابل مقایسه است. نتایج حاصل از پژوهش نشان میدهد که روایت مسجع گلستان سعدی از منظر محتوایی، شیوه روایت، ایجاد تعلیق در ذهن مخاطب و نیز پایانبندی اخلاقی در قالب زبانی آهنگین، الگویی مناسب برای نوشتن متن قالب رسانهای آگهی خدمات عمومی است که میتوان آن را روایت مسجع رسانهای نامید.
Machine summary:
به ديگر سخن ، آنچه در ادبيات تعليمـي و در قالب حکايات کهن ، در آثار بزرگان سينه به سينه منتقل ميشد، اکنـون در قالـب هـاي جديد اهميت يافته ؛ اما از آنجا که عنصر اصلي همۀ اين انواع رسانه اي روايت و داسـتان است و از ديگر سو، ادبيات تعليمي کهن فارسي داراي مضـامين نغـز و کوتـاه تعليمـي است ، اکنون اين مسئله مطرح ميشود کـه چگونـه مـيتـوان از ظرفيـت روايـي قالـب حکايت تعليمي در قالب هاي رسانه اي نو بهره گرفت ؟ بـه ديگـر سـخن ، حکايـت هـاي ادبيات تعليمي چه ارمغاني براي دنياي پرهياهوي رسـانه اي امـروز دارنـد؟ از آنجـا کـه آگهي خدمات عمومي يکي از قالب هاي نوين رسـانه اي بـا هـدف آمـوزش همگـاني و ايجاد پويش هاي همگاني در فعاليت هاي عام المنفعه است ، ميتوان آن را قـالبي تعليمـي در رسانه هاي امروز قلمداد کرد و به همين سبب ايـن پـژوهش مـيکوشـد بـه مقايسـۀ روايت آن با حکايت هاي ادبيات تعليمي بپردازد.
نــولز٨ در مقالــه اي پژوهشــي کــه در ســال ٢٠٠٩ در مجلــۀ روان شناسي اجتماعي منتشر شده است ، به مطالعۀ نقـش ايـن قالـب رسـانه اي در تغييـر عادات پرداختـه انـد (١٠٥٦-١٠٣٥ :٥ (٣٩) ,٢٠٠٩ ,Knowles &Nolan, Schultz ) و پس از انجام پژوهش کمي و نظرسنجي بر روي مخاطبان اين قالب رسانه اي معتقدنـد که براي موفقيت اين قالب در تغيير رفتار اجتماعي، افزون بر توليد پيـام بايـد بـه ابعـاد روان شناسانۀ پيام نيز توجه داشت .