Abstract:
مطالعات تطبیقی یا مقارنه ای در قرن حاضر مورد توجه قرار گرفته ، زیرا در این نوع بررسی ها، محاسن و معایب نظریه ها آشکار میگردد.مقاله ی حاضر به منظور دست یابی به موارد اختلاف و اشتراک دو تفسیراطیب البیان و مفاتیح الغیب ، سوره ی انسان را مورد توجه قرار داده است ؛ زیرا دیدگاه دو مفسر شیعه و سنی در این سوره متفاوت است .
نتایج مقاله حاکی از آن است که مفسر سنی بعضا به روایات ضعیف متمسک شده و دلائل کافی برای اثبات مکی بودن سوره ندارد. نیز در بیان شان نزول سوره ، فخر رازی گاه دلائل روشنی را که خودش بیان کرده ، نادیده میگیرد. مفسر شیعی با توجه به روایات شیعه ، سوره را مدنی و شان نزول آن را خاص میداند که درباره ی علی (علیه السلام ) و صدیقه ی طاهره و حسنین (علیهما السلام ) است .
Machine summary:
دیدگاه دو مفسر در عبارت "إما شاکرا و إما کفورا": صاحب تفسیر أطیب البیان میگوید در نتیجه انسان ها دو دسته شدند یا شاکرند که این افراد در اقلیت هستند و سه نوع شکر قلبی، عملی و لسانی داریم و یا کافرند، که کفران نعمت هم بر سه قسم است، اول اینکه مستند به خدا نداند ومستند به اسباب بداند و دوم اینکه معاصی و اعمال زشت انجام دهد و سوم اینکه در مقابل انا هدیناه السبیل هیچگونه عباداتی انجام ندهد ولیکن صاحب تفسیر مفاتیح الغیب در رابطه با این قسمت دو مسئله را متذکر شده یکی اینکه "إما" موجود در این آیه مانند "إما" درآیه 106 توبه "إما یعذبهم و إما یتوب علیهم"است واینکه در قرائت أبوالسمال إما به فتح همزه خوانده میشود یعنی "أما شاکرا فبتوفیقنا و أما کفورا فبخذلاننا"؛ که این را فخررازی صحیح دانسته است.
دیدگاه دو مفسر در عبارت "یخافون یوما": صاحب تفسیر أطیب البیان میگوید این خوف اهل بیت علیهماالسلام از روز قیامت اولا: مربوط به یکی از انواع خوف است که در پیشگاه عظمت پروردگار است که بنده به هرجایی برسد باز خود را در مقابل عظمت الهی کوتاه ومقصر میبیند ثانیا: مقام عصمت از روی خوف است و خوف به درجه ای است که حتی خیال معصیت در قلوب آنها خطور نمی کند اما صاحب تفسیر مفاتیح الغیب حرف دیگری دارد که اطاعت از خدا به دست نمی آید مگر هنگامی که نیت مقرون به عمل باشد و یوفون باالنذر حکایت ازعمل دارد و یخافون یوما حاکی از نیت است.