Abstract:
جهاد کبیر به معنای عدم اطاعت از کفار، اصطلاحی است که در قرآنکریم مطرح شده است. ازآنجاکه این نوع جهاد از نوع جهاد هوشمند و نرمافزاری برای دفاع از نظام اسلامی است، پرداختن به آن اهمیت جدی دارد. مسئله در این پژوهش آن است که امکان دارد برخی با تاثیرپذیری از تفکر تجددگرایانه، القا کنند که جهاد کبیر صرفا اصطلاح ژورنالیستی است و هیچ مبنای علمی ندارد. چنین نگرشی میتواند در عرصه سیاسی بهخصوص در سیاست خارجی، موجب انفعال شود. بنابراین، این سوال مطرح میشود که جهاد کبیر دارای چه مبانیای است و در سیاست خارجی چه بازتابی میتواند داشته باشد. گمان بر این است که جهاد کبیر دارای مبانی متقن و منطقی است که تبیین درست آن میتواند در سیاست خارجی بازتاب و انعکاس جدی داشته باشد. این مقاله با نگاه دینی و شیوه تحلیلی به دنبال تبیین مبانی دینی جهاد کبیر و کاربست آن در سیاست خارجی است و به این نتیجه دست یافت که با استفاده از مبانی دینی همچون توحیدمحوری، عزتمداری و وجوب نفی سلطه از دشمن میتوان جهاد کبیر را مفهومشناسی و بازتاب آن را در سیاست خارجی عملیاتی کرد.
Machine summary:
آيا اسـلام چنـين اجـازهاي داده اسـت ؟ در پاسخ به اين پرسش ميتوان گفـت : ازآنجاکـه توحيـد در اطاعـت ، اطاعـت از غيـر خـدا و غيرمنصوبان ازطرف خدا را منتفي کـرده اسـت ، نخبگـان سياسـت خـارجي در ارتبـاط بـا دولت هاي بيگانه نميتوانند سياست خارجي را طوري تنظيم کننـد کـه موجـب اطاعـت و الگوپذيري باطل از آن دسته دولت ها شود؛ زيرا براساس آموزههاي اسلام، انسان فقط بايـد از خدا يا کساني که از طرف خدا مأذوناند اطاعت کند.
نکته اي که در پايان بحث خداشناسـي و مراتـب توحيد گفتني است اينکه برقراري ارتباطات ديپلماتيک عزتمندانـه در سياسـت خـارجي بـا دولت هاي غيرمسلمان درصورتيکه منافي با انديشۀ توحيدي نباشد، از منظر اسلام مـانعي ندارد؛ زيرا روابط ديپلماتيک ، رابطۀ طرفيني است کـه هويـت اجتمـاعي و مـدني انـسان و زندگي مسالمت آميز آن را اقتضا ميکند؛ ولي آنجاکه دولتمردان بلاد کفر خواهان امتيـازاتي باشند که موجب تبعيت ذليلانه از آنان و باعث وابستگي و ذلـت مـسلمانان شـود، پـذيرش چنين خواسته هايي با مفهوم توحيد همخواني ندارد و بايد در مقابلشان مقاومت و ايستادگي کرد؛ که در قرآن از آن با عنوان جهاد کبير ياد ميشود؛ اعتماد به خدا: چگونه ممکن است انسان با وجود خداوند متعال، به غيـرخـدا بـه ويـژه کساني که قصد سلطه گري دارند اعتماد کند و به آنهـا تکيـه نمايـد؟ قرآنکريم منافقـان را به خاطر بي اعتمادي به خداوند سرزنش ميکند: هم الذ قولون لا تنفقوا علي من عنـدرسـول اللـه حتـي نفـضوا وللـه خـزائن السماوات والأرض ولکن المنافقين لا يفقهون (منافقون: ٧).