Abstract:
پژوهش حاضر به خوانشی سبکشناختی از ترجمهای منظوم از تائیه کبری، اثر مشهور ابنفارض، اختصاص دارد که به نورالدین عبدالرحمن جامی منتسب شده است. مبنای این انتساب نسخهای خطی محفوظ در کتابخانه دانشکده ادبیات دانشگاه قاهره است که توسط دکتر صادق خورشا در کتاب تائیه عبدالرحمن جامی ترجمه تائیه ابنفارض، به همراه مقدمه و تعلیقاتی تصحیح شده است. مقاله حاضر، با اقامه دلائل سبکشناختی (از جمله تحلیل ساختار عروضی و وزنی و بررسی مسائل زبانی و نحوی در مقایسه این متن با دیگر آثار شعری جامی که در این وزن سروده شدهاند) و نیز با توجه به برخی قرائن کتابشناختی و نسخهشناختی در صدد اثبات این نکته است که ترجمه مورد بررسی نمیتواند از عبدالرحمن جامی باشد.
Machine summary:
مقالۀ حاضر، با اقامۀ دلائل سبکشناختی (از جمله تحلیل ساختار عروضی و وزنی و بررسی مسائل زبانی و نحوی در مقایسۀ این متن با دیگر آثار شعریِ جامی که در این وزن سروده شدهاند) و نیز با توجه به برخی قرائن کتابشناختی و نسخهشناختی در صدد اثبات این نکته است که ترجمۀ مورد بررسی نمیتواند از عبدالرحمن جامی باشد.
پیش از جامی، عراقی نیز در قصیدهای عرفانی با زبانی تمثیلی و استفاده از نماد باده و ساقی، که یادآور میمیّۀ ابنفارض است، میگوید: هنوز باغ جهان را نبود نام و نشان که مست بودم از آن می که جام اوست جهان (عراقی، 1372: 309-310) همچنین ارتباط مطلع میمیّه با این سرودۀ مولانا قابل تأمل است: پیش از آن کاندر جهان باغ می و انگور بود از شراب لایزالی جان ما مخمور بود (نک: سپهسالار، 1385: 41) 1 بررسی ترجمۀ تائیّه ترجمۀ فارسیِ منتسب به جامی برای کسانی که با زبان عربی چندان آشنایی ندارند، دستکم از نظر زبانیْ متنِ عربیِ قصیدۀ ابنفارض را تا حدی قابل فهم میکند.
آنجا نیز که به نام «عبدالرحمن» تصریح شده، به خطی متفاوت از خط اصلیِ متن اضافه شده است: صفحۀ اول نسخه: / صفحۀ دوم: / صفحۀ آخر (پشت): / از منظر نسخهشناسی، با توجه به شهرت جامی و آثار او، و اهتمام مریدان و شاگردان و شیفتگان به عرفان و تصوف در استنساخ و نشر آثار وی، اینکه نسخۀ خطیِ این ترجمه تنها دستنویس موجود است، ما را در صحت انتساب این متن به جامی مردّد میکند.