Abstract:
منصور حافظ شیرازی یکی از شعرای شیعی مذهب گمنام قرن نهم هجری است که همنوا با سبک رایج زمانه خویش، در بیان افکار و اندیشههای شیعی رایج عصر خویش، تحت تاثیر غزلیّات خواجه واقع گردیده است. تاثیرپذیری منصور حافظ را از غزلیّات خواجه میتوان در موارد زیر دسته بندی نمود:
دستة اوّل: اشعاری را شامل میگردد که شاعر، با تاسّی از سبک شعری شعرای هم عصر خویش اکثر غزلیّات خواجه را از لحاظ وزن و قافیه و ردیف (موسیقی درونی و بیرونی) و حتّی از لحاظ شکل و الفاظ و عبارات (از حیث زبان) مورد استقبال قرار داده و بر خلاف مضامین شعری خواجه، آن مضامین را در مدح و منقبت پیامبر(ص)، حضرت علی (ع) و دین و شریعت به خدمت میگیرد.
دستة دوم: اشعاری را در بر می گیرد که شاعر با تاسّی از شعرای هم عصر خویش مصرع و ابیاتی از خواجه را در تقویت افکار و اندیشه های مذهبی خویش که تماما ستایش و منقبت پیامبر (ص) و حضرت علی(ع) است، عینا و بیکم و کاست و یا با اندک تغییری که چندان محسوس نیست، در میان اشعار خود ذکر کرده و مابین معانی و مضامین خواجه و مضامین مذهبی خویش ارتباط ظریفی ایجاد کرده و به نقیضه گویی پرداخته است. این نوشتار به تحقیق در این زمینه در دیوان های این دو شاعر شیرازی پرداخته است.
Machine summary:
تأثیرپذیری منصور حافظ را از غزلیّات خواجه میتوان در موارد زیر دسته بندی نمود: دستة اوّل: اشعاری را شامل میگردد که شاعر، با تأسّی از سبک شعری شعرای هم عصر خویش1 اکثر غزلیّات خواجه را از لحاظ وزن و قافیه و ردیف (موسیقی درونی و بیرونی) و حتّی از لحاظ شکل و الفاظ و عبارات (از حیث زبان) مورد استقبال قرار داده و بر خلاف مضامین شعری خواجه، آن مضامین را در مدح و منقبت پیامبر(ص)، حضرت علی (ع) و دین و شریعت به خدمت میگیرد.
( یارشاطر، 1383: با تلخیص، صص223-213) منصور حافظ از شعرای شیعی مذهب قرن نهم هجری به شمار می رود، با تأسّی از شعرای هم عصر خویش، که از لحاظ وزن و قافیه و ردیف به استقبال شعرایی نظیر: حافظ، سعدی، عطّار و دیگران رفتهاند، تمامی مضامین شعری خود را به مدح و منقبت پیامبر(ص) و حضرت علی(ع) اختصاص داده است.
با تفحص در دیوان شاعر گمنام شیعی مذهب قرن نهم هجری، یعنی؛ منصور حافظ شیرازی، در می یابیم که وی نیز به تأسی از سبک و سنّت ادبی رایج زمانۀ خویش، اشعار امثال حافظ را از حیث وزن و قافیه و ردیف (موسیقی درونی و بیرونی) و حتّی از لحاظ الفاظ و عبارات (از حیث زبان) مورد تقلید و استقبال قرارداده و از این حیث همچون سایر شعرای معاصر خویش، دیوانی برای خود دست و پا کرده است.