Abstract:
دکتر سیدحسین نصر کتاب شیعه در اسلام علامه طباطبایی را که به منظور معرفی مبانی فکری و اعتقادی شیعه به جهان غرب نگارش یافته، به انگلیسی ترجمه کرده است. این ترجمه، به گفته مترجم محترم آن، سالها در دانشگاههای امریکا به عنوان یک منبع شناخت شیعه تدریس شده است. با توجه به برخی مغایرتهای اساسی که میان متن اصلی و ترجمه وجود دارد، این تفاوتها نمیتواند ناشی از «الزامات و اقتضائات ترجمه» بوده باشد. در بیشتر این موارد، اساساً نظر نویسنده دگرگون شده و معانی مورد نظر او به صورت کاملاً متفاوت بازتاب داده شده است. برخی از این مفاهیم، فارغ از این که در کتاب شیعه در اسلام به آنها اشاره نشده، به نظر میرسد به طور کلی از منظومه فکری علامه طباطبایی خارج باشد. در این مقاله، به شیوه تطبیقی، موارد اختلافی به صورت جداگانه ذکر شده و در هر مورد، جدای از توضیحات نگارندگان مقاله، اصل متن فارسی و نیز ترجمه انگلیسی در پی آن آمده است.
Machine summary:
از نظر آقاي نصر، مشکل ديگري نيز در اين ميان وجود داشت: اين که دانش و فهم علامه طباطبايي از اسلام سني، از مسير مناقشات و جدليات سنتي ميان شيعه و سني به دست آمده است و البته اين جدليات براي او تا زمان نگارش کتاب نيز بسيار جدي گرفته شده است.
دکتر نصر در مقدمه ترجمه، تصريح ميکند که خود او متن را ويرايش کرده و در ويرايش خود، دو نکته را در نظر داشته است: يکي، تفاوتهاي موجود ميان دانشپژوهي مدرن و سنتي و ديگري، نيازهاي خاص خوانندگاني که اين کتاب براي آنها نگاشته شده است.
ترجمه دکتر نصر از اين کتاب، جداي از ايرادهايي که گفته ميشود بسيار بليغ و اديبانه است؛ لذا اشکالهايي که در مقاله «نقدي بر ترجمه کتاب شيعه در اسلام علامه طباطبايي» (حاجي رستملو، 1389) ديده ميشود و بيشتر از منظر ساختار زباني آمده است، عمدتاً وارد نيست.
اين که هدف مترجم محترم از تغيير مفهوم متن چه بوده است، براي ما روشن نيست؛ با اين همه، بخش زيادي از تغييرات اين کتاب درباره موضوعاتي روي ميدهند که در فضاي مناقشات ميان شيعه و سني، هميشه در دسته چالشبرانگيزها طبقهبندي شدهاند؛ براي مثال، زماني که علامه طباطبايي در کتاب خود، از عايشه به عنوان کسي که مردم را براي کشتن خليفه سوم «تحريض» ميکند، نام ميبرد و نيز عنوان ميکند که او بعد از شنيدن خبر قتل، خشنود ميشود و خليفه را دشنام ميگويد، مترجم محترم به عبارت «نسبت به کساني که خليفه را کشتند، مخالفتي ابراز نکرد»، بسنده ميکند.